Mετά το άκρως επικίνδυνο πείραμα των μνημονίων, η ελληνική κυβέρνηση είναι έτοιμη να δεχθεί ένα ακόμη πρωτόγνωρο «πρόγραμμα» με απρόβλεπτες συνέπειες, το οποίο θα ικανοποιεί όλα τα
εμπλεκόμενα μέρη, αλλά όχι και το συμφέρον της χώρας. Με τις οδηγίες της Κομισιόν, τις ευλογίες του Αλέξη Τσίπρα και τη σύμφωνη γνώμη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η χώρα κινδυνεύει μετά τον Αύγουστο να μπει και πάλι στο δοκιμαστικό σωλήνα.
Το Ταμείο είναι αυτό που πιέζει για την κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών και παράλληλα για το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους. Όσο το δεύτερο δεν συμβαίνει, τόσο θα πιέζει για το πρώτο… Την ίδια ώρα, οι Θεσμοί είναι χωρισμένοι στα δύο. Οι τεχνοκράτες θεωρούν απαραίτητο να υπάρχει κάποιο είδος δέσμευσης στη μεταμνημονιακή εποχή, ενώ οι πολιτικοί θέλουν να αποφύγουν την πολύ δύσκολη διαχείριση ενός νέου μνημονίου. Αποτέλεσμα είναι να εφαρμοστεί ένα… πιλοτικό πρόγραμμα, το οποίο δεν έχει δοκιμαστεί ξανά και κατά συνέπεια οι επιπτώσεις του δεν μπορούν να εκτιμηθούν με βεβαιότητα.
Το μόνο ξεκάθαρο στην όλη υπόθεση είναι οι προθέσεις του Αλέξη Τσίπρα για την επόμενη ημέρα. Με το βλέμμα στις εκλογές, είτε αυτές γίνουν μέσα στο 2018, είτε το 2019 (άνοιξη ή Οκτώβριο), μοναδικός στόχος της κυβέρνησης είναι μετά τον Αύγουστο να μην υπάρχει τίποτα που να θυμίζει μνημόνιο. Το «οριστικό τέλος της μνημονιακής εποχής» είναι το αφήγημα πάνω στο οποίο θα στηριχθεί η κυβέρνηση στην παρατεταμένη προεκλογική περίοδο.
Μάλιστα, ο πρωθυπουργός έχει βρει έναν ανέλπιστο σύμμαχο στο πρόσωπο της Κομισιόν, καθώς οποιαδήποτε απόφαση για νέα βοήθεια προς την Ελλάδα πολύ δύσκολα θα περάσει από τα κοινοβούλια των χωρών-μελών της Ευρωζώνης. Αυτά σε πολιτικό επίπεδο, διότι υπάρχει και ο Mario Draghi, ο οποίος προειδοποιεί για τον κίνδυνο η Ελλάδα να πελαγοδρομεί χωρίς στήριξη, να παίρνει πίσω μεταρρυθμίσεις και να προχωρά σε ψηφοθηρικές παροχές, διακινδυνεύοντας τη δημοσιονομική της ισορροπία και άρα μία νέα κρίση στις τράπεζες.
Έτσι, κάπως συμπληρώνονται τα κομμάτια του παζλ σε ότι αφορά το τι θα πρέπει να περιμένουμε μετά το τέλος του προγράμματος: Ένα πείραμα. Λείπουν, ωστόσο, τα δύο πιο κρίσιμα κομμάτια, από τα οποία θα εξαρτηθούν πάρα πολλά για την επόμενη ημέρα – από την άρση των capital controls μέχρι την ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών. Το ένα είναι η… τύχη των τραπεζών και το άλλο η ελάφρυνση του χρέους.
Το ΔΝΤ ζητάει… αίμα
Στα… μάτια του Αλέξη Τσίπρα – και του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη – ο Γιάννης Στουρνάρας είναι μία ενοχλητική φωνή στην καλύτερη περίπτωση και ένα μεγάλο εμπόδιο στη χειρότερη. Οι συχνές αναφορές του διοικητή της ΤτΕ στην ανάγκη ύπαρξης προληπτικής πιστωτικής γραμμής ηχούν σαν αντιπολιτευτικές κορόνες και αλλοιώνουν την εικόνα που θέλει να περάσει στον κόσμο ο πρωθυπουργός.
Βέβαια, υπέρ μιας προληπτικής γραμμής είναι και ο Draghi, δηλαδή η ΕΚΤ που είναι ένας από τους Θεσμούς που αποφασίζουν για το ελληνικό πρόγραμμα. Διότι, μόνο έτσι θα διατηρηθεί το waiver για τις ελληνικές τράπεζες. Όπως έχει επανειλημμένα διευκρινιστεί, όσο η Ελλάδα έχει πολύ χαμηλή αξιολόγηση από τους οίκους (σήμερα 5 βαθμίδες κάτω από το όριο των αγορών), οι τράπεζες θα μπορούν να χρησιμοποιούν ελληνικούς τίτλους για να αντλούν ρευστότητα από την ΕΚΤ μόνο όσο υπάρχει πρόγραμμα, ήτοι μέχρι τον Αύγουστο.
Οι «αλχημείες» που προτείνει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, για κατάθεση του ταμειακού αποθέματος των 19 δισ. ευρώ στις τράπεζες ως «αντίβαρο» για το waiver και οι ελπίδες ότι η Ελλάδα θα πείσει τους οίκους αξιολόγησης να την αναβαθμίσουν επειδή θα έχει «ταμείο» – όπου τα μισά χρήματα θα είναι από το μνημόνιο – το μόνο που εξυπηρετούν είναι πολιτικές σκοπιμότητες και κάνουν κακό στην προσπάθεια της χώρας να βγει επιτέλους από την κρίση.
Οι τράπεζες, επίσης, έχουν μπροστά τους τα stress tests. Το μήνυμα του Γιάννη Στουρνάρα κατά την προχθεσινή συνάντηση με τους τραπεζίτες ήταν ξεκάθαρο. Αν οι τράπεζες κάνουν αυτά που πρέπει (πλειστηριασμούς, πωλήσεις και επιθετικές αναδιαρθρώσεις δανείων) και η κυβέρνηση δεν αλλάξει κατεύθυνση μετά τον Αύγουστο, τότε δεν έχουν να φοβούνται τίποτα και η ΕΚΤ θα δείξει την απαιτούμενη «ευελιξία».
Οι πιέσεις του ΔΝΤ, όμως, δεν πρόκειται να σταματήσουν με τα stress tests. Όσο το Ταμείο δεν ικανοποιείται στο θέμα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, τόσο θα πιέζει έτσι ώστε οι τράπεζες να αντικαταστήσουν τα κεφάλαια που αντιστοιχούν στον αναβαλλόμενο φόρο με πιο «ποιοτικά» κεφάλαια, τα οποία θα μπορούν να απορροφήσουν ζημιές όσο προχωράει η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων.
Όλα αυτά μπορούν να αλλάξουν, αρκεί μετά τον Αύγουστο να υπάρξει ένα είδος ουσιαστικής δέσμευσης από ελληνικής πλευράς. Όμως επειδή ακριβώς η Κομισιόν δεν επιθυμεί ένα νέο μνημόνιο φτάσαμε στη λύση του «υβριδικού» προγράμματος. Είναι το νέο πείραμα στο οποίο και πάλι πειραματόζωο θα είναι η Ελλάδα.
Ένα μνημόνιο που δεν θα λέγεται μνημόνιο αλλά στην ουσία θα υποχρεώνει την Ελλάδα να εφαρμόσει πολιτικές, τις οποίες η κυβέρνηση θα εμφανίζει ως δικές της. Γι’ αυτό, άλλωστε, σύσσωμο το οικονομικό επιτελείο τονίζει ότι οι πολιτικές που επιθυμεί είναι «υπεύθυνες» δημοσιονομικά και δεν θα οδηγήσουν σε εκτροχιασμό της οικονομίας.
Ποιος πιστεύει ότι οι αγορές θα αγκαλιάσουν την προσπάθεια της πιο αλλοπρόσαλλης κυβέρνησης – ακραία αντιδραστικής που στην πορεία έγινε η πιο μνημονιακή – να επιβάλλει το… δικό της μνημόνιο χωρίς να υπάρχει καμία επίσημη στήριξη; Όταν, μάλιστα, τα μέτρα του μνημονίου εφαρμόζονται πάντα τελευταία στιγμή και μετά από έντονες πιέσεις των δανειστών;
Καλά πληροφορημένες πηγές, πάντως, επιμένουν ότι τίποτα δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί και πως οι εξελίξεις των επόμενων μηνών δεν αποκλείεται να είναι τέτοιες που θα αναγκάσουν εντέλει την ελληνική κυβέρνηση να ζητήσει επίσημη στήριξη, με ότι αυτό συνεπάγεται.
