Οι περισσότεροι από εμάς περνάμε τουλάχιστον 40 από τις 52 εβδομάδες του χρόνου στο εσωτερικό ενός σπιτιού, ενός γραφείου κ.λπ. Έτσι, από τις πρώτες μέρες κιόλας της άνοιξης, η αυξημένη ηλιοφάνεια σε συνδυασμό με την αύξηση της θερμοκρασίας, μάς δημιουργεί τη διάθεση να ξεφύγουμε από τη ρουτίνα της καθημερινότητας και να καταφύγουμε στην ύπαιθρο ή στην πιο κοντινή παραλία. Το δέρμα μας, όμως, «σοκάρεται» ανεπανόρθωτα από την απότομη έκθεση στον ήλιο, γιατί ως γνωστόν, ακόμα και τα ωραιότερα πράγματα στη ζωή, αν γίνουν με υπερβολή και κατάχρηση, μάς κάνουν κακό. – Κάνε τον ήλιο φίλο σου–
Αν και ο ήλιος είναι η σημαντικότερη φυσική πηγή ζωής και ενέργειας, η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να γίνει απολύτως εχθρική όταν εκτιθέμεθα σ’ αυτήν αλόγιστα. Το μαύρισμα του Σαββατοκύριακου υπάρχει κίνδυνος να το «πληρώσετε» με ρυτίδες, πανάδες κι ακόμα χειρότερα με εγκαύματα και μελάνωμα. Είναι στο χέρι σας λοιπόν να κερδίσετε τα δώρα του ήλιου, να πάρετε την πολύτιμη βιταμίνη D χωρίς να κινδυνέψετε.
UVA & UVB: σε τι διαφέρουν
Οι υπεριώδεις ακτίνες μπορούν να αποδειχτούν θαυματουργές, αρκεί να επωφελούμαστε με μέτρο. Για να το κατανοήσουμε, πρέπει να γνωρίζουμε πώς δρουν οι υπεριώδεις ακτίνες, την καλή και τη σκοτεινή πλευρά τους.
Διακρίνονται σε UVA και UVB.
UVA
Είναι υπεύθυνες για την πρόωρη γήρανση του δέρματος.
Συντελούν στην εμφάνιση σκούρων κηλίδων.
Επιτίθενται στο κολλαγόνο και στην ελαστίνη των κυττάρων.
Διαπερνούν τα σύννεφα, ακόμα και τα τζάμια.
Η έντασή τους παραμένει περισσότερο ομοιογενής σε όλη τη διάρκεια του έτους.
UVB:
Προκαλούν το ερύθημα (κοκκίνισμα) και το μαύρισμα.
Ευθύνονται για τα εγκαύματα.
Φιλτράρονται εν μέρει από τα σύννεφα.
Η δύναμή τους ποικίλλει ανάλογα με την ένταση του ήλιου.
Ενεργοποιούν την παραγωγή της μελανίνης.
Ευθύνονται για την εμφάνιση καρκίνων του δέρματος.
Τα καλά νέα
Σύμφωνα με σημαντικές έρευνες που έχουν δημοσιευτεί σε ιατρικά περιοδικά, οι υπεριώδεις ακτίνες σε σωστή ποσότητα μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερίνης στο αίμα, διώχνουν την κατάθλιψη, ευνοούν τον αδιατάραχτο ύπνο, καταπολεμούν την οστεοπόρωση και βελτιώνουν ακόμα και τη σεξουαλική ζωή. Γνωρίστε λοιπόν αναλυτικότερα τις θαυματουργές ιδιότητες του ηλίου:
Ευνοεί την παραγωγή βιταμίνης D
Η βιταμίνη D βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου και συνεπώς στην προστασία των οστών από μυοσκελετικά προβλήματα. Αυτό σημαίνει πρόληψη κατά της οστεοπόρωσης για τους ενήλικες, γερά οστά και δόντια για τα παιδιά. Επιπλέον, συντελεί στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και στην ενδυνάμωση του μυϊκού, ενώ η έλλειψή της αυξάνει τον κίνδυνο κατάθλιψης, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένα άτομα. Αρκεί ένα μισάωρο στον ήλιο, για να παράγει ο οργανισμός την ποσότητα που έχει ανάγκη.
*Όσοι έχουν υψηλά επίπεδα της βιταμίνης D έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν σκλήρυνση κατά πλάκας, σύμφωνα με νέες μελέτες .
Βοηθάει στον καλύτερο ύπνο
Το βιολογικό ρολόι που καθορίζει τον ύπνο ρυθμίζεται από την παραγωγή της ορμόνης μελατονίνης από τον εγκέφαλο. Για να αντιληφθείτε πώς το φως μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο σας, θα πρέπει να προσέξετε το εξής: το ηλιακό φάσμα αλλάζει κατά τη διάρκεια της μέρας. Το πρωί τείνει προς το μπλε και το υπεριώδες, ενώ το βράδυ τείνει προς το κόκκινο και το υπέρυθρο. Οι υπεριώδεις ακτίνες είναι αυτές που μειώνουν την παραγωγή μελατονίνης, κάνοντάς σας να «ξυπνάτε», ενώ οι υπέρυθρες ευνοούν την απελευθέρωση της συγκεκριμένης ορμόνης ενόψει του βραδινού ύπνου.
Απογειώνει τη σεξουαλική διάθεση
Όπως εξηγούν ειδικοί ερευνητές, το φυσικό φως, εισχωρώντας μέσω των ματιών στον εγκέφαλο, ενεργοποιεί την επίφυση και άρα την απελευθέρωση διάφορων ορμονών μεταξύ των οποίων και την τεστοστερόνη. Αυτή η ορμόνη έχει σπουδαία θετική δράση, καθώς αυξάνει τη σεξουαλική επιθυμία και την ικανότητα αναπαραγωγής τόσο στον άντρα, όσο και στη γυναίκα. Ακόμα, η τεστοστερόνη ενισχύει την ικανότητα συγκέντρωσης και μνήμης, τονώνει τους μυς, μειώνει το λίπος και χαρίζει ενέργεια και ζωντάνια.
Διώχνει την κατάθλιψη
Πόσες φορές σάς έχει τύχει να αισθάνεστε στενοχωρημένοι και κακόκεφοι το φθινόπωρο ή επιστρέφοντας από τις καλοκαιρινές διακοπές; Μπορεί εκ πρώτης όψεως να μοιάζει περίεργο, αλλά συχνά αυτό το φαινόμενο οφείλεται στη μειωμένη έκθεση στο φυσικό φως του ήλιου. Φυσικά αυτό το φαινόμενο πλήττει κυρίως τους λαούς της βόρειας Ευρώπης και ιδιαίτερα τις γυναίκες (4 φορές περισσότερο σε σχέση με τους άντρες). Παρουσιάζεται με τη μορφή στενοχώριας, μειωμένης ζωντάνιας, αυξημένης ανάγκης για ύπνο, επιθυμίας για τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη.
Ψηλώνει τα μωρά
Η έκθεση στο φυσικό φως στις πιο δροσερές ώρες του καλοκαιριού κάνει καλό τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όσο και τους πρώτους μήνες ζωής του νεογνού, σύμφωνα με μία έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό “Nature”. Όσο μεγαλύτερη είναι η έκθεση μιας εγκύου στο φυσικό φως τους τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης, αλλά και η έκθεση του μωρού τους πρώτους 3 μήνες της ζωής του, τόσο ευνοείται η παραγωγή της ορμόνης της ανάπτυξης, με αποτέλεσμα το παιδί να γίνει αρκετά ψηλό καθώς μεγαλώνει.
Τα «μαύρα φεγγάρια»… του ήλιου
Οι περισσότεροι από εμάς -ιδιαίτερα οι νεότεροι- θεωρούμε υπερβολικές τις συστάσεις των γιατρών σχετικά με την αποφυγή της υπερέκθεσης στον ήλιο. Αυτό μέχρι να παρατηρήσουμε την εμφάνιση φακίδων ή κάποιων μικρών σπίλων, στην καλύτερη περίπτωση, στο δέρμα μας ή κάποιου περίεργου μελανόχρωμου λεκέ.
Μελάνωμα
Το μελάνωμα είναι η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος και οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ηλιακή ακτινοβολία. Η UVB ακτινοβολία θεωρείται κατά κύριο λόγο υπεύθυνη για την εμφάνιση μελανώματος και η διακοπτόμενη έκθεση στον ήλιο, όπως η ηλιοθεραπεία στις διακοπές είναι πολύ πιο επικίνδυνη από τη συνεχόμενη ή την επαναλαμβανόμενη σε τακτά, μικρά χρονικά διαστήματα, όπως η εργασιακή έκθεση των αγροτών ή των οικοδόμων. Ένας από τους κυριότερους παράγοντες πρόκλησης μελανώματος είναι η αύξηση της τρύπας του όζοντος.
Το μελάνωμα όμως, είναι μία μόνο έκφανση δερματοπάθειας. Σύμφωνα με τους δερματολόγους άλλες αρνητικές επιδράσεις της ακτινοβολίας μπορεί να είναι:
Το έγκαυμα (ηλιακό ερύθημα), το οποίο προκαλεί καταρχάς πόνο και κνησμό και πιθανώς μελάνωμα.
Βλάβες στα μάτια, όπως κερατίτιδα, καταρράκτη, επιπεφυκίτιδα.
Φωτοδερματοπάθειες με τη μορφή εξανθημάτων, κνίδωσης, χρόνιας δερματίτιδας ή και φωτοαλλεργίες.
Φωτογήρανση: επιτάχυνση δηλαδή της διαδικασίας γήρανσης
Πόσος ήλιος είναι αρκετός;
Για να καθορίσετε τον κατάλληλο χρόνο παραμονής σας κάτω από τις υπεριώδεις ακτίνες, θα πρέπει να λάβετε υπόψη τα προσωπικά σας χαρακτηριστικά. Αυτά είναι το χρώμα του δέρματός σας, αλλά και στοιχεία σχετικά με τον τρόπο ζωής και διατροφής. Αν καταναλώνετε λίγα φρούτα και λαχανικά, τότε ίσως στερείστε αντιοξειδωτικών ουσιών, οι οποίες όμως είναι απαραίτητες, καθότι αυξάνουν τις άμυνες του δέρματος και καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες, που ευνοούν τη γήρανσή του.
Για να επωφεληθείτε από την βιταμίνη D, καλό είναι εκτίθεστε για 10 λεπτά χωρίς αντηλιακό. Στη συνέχεια χρησιμοποιήστε το αντηλιακό σας, όχι μόνο στη θάλασσα αλλά και στην πόλη.
Πόση ηλιοθεραπεία χρειάζεται για να παραχθεί αρκετή βιταμίνη D
Τη διάρκεια της έκθεσης του δέρματος στον ήλιο προκειμένου να παραχθεί αρκετή βιταμίνη D, χωρίς όμως να αυξηθεί ο κίνδυνος ηλιακού εγκαύματος και δερματικού καρκίνου, υπολόγισαν επιστήμονες από την Ισπανία.
Τις ηλιόλουστες μέρες της άνοιξης και του χειμώνα 10-20 λεπτά στον ήλιο είναι αρκετά, λένε. Το χειμώνα όμως μπορεί να χρειαστούν περισσότερες από δύο ώρες, επομένως για την πλειονότητα του πληθυσμού η βιταμίνη πρέπει να λαμβάνεται από την τροφή ή διατροφικά συμπληρώματα.
Η έρευνα έγινε στη Βαλένθια και βασίστηκε στην καταγραφή της ηλιακής ακτινοβολίας τις μεσημβρινές ώρες, επί ένα μήνα σε κάθε εποχή του χρόνου και από το 2003 έως το 2010.
Όπως γράφουν οι ερευνητές στο επιστημονικό περιοδικό Science of the Total Environment, σε καθημερινή βάση χρειαζόμαστε περίπου 1.000 IUs (διεθνείς μονάδες) βιταμίνης D, οι οποίες τον Ιανουάριο παράγονται στο δέρμα αν καθίσει κάποιος κάτω από τον μεσημβρινό ήλιο για 130 λεπτά.
Τους ηλιόλουστους μήνες πόση χρειαζόμαστε;
Τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου χρειάζονται από 7 λεπτά τον Ιούλιο έως 31 λεπτά τον Οκτώβριο. Για να αρχίσει το δερματικό ερύθημα, δηλαδή το κοκκίνισμα το οποίο αποτελεί την πρώτη ένδειξη βλάβης από τον ήλιο, πρέπει να εκτίθεται στον ήλιο 150 λεπτά τον Ιανουάριο και τον Ιούλιο 29 λεπτά, ενώ ανάλογες αυξήσεις υπάρχουν και για τους υπόλοιπους μήνες.
Αν, όμως, η έκθεση στον ήλιο δεν γίνεται το μεσημέρι, όταν η ακτινοβολία του είναι ισχυρότερη, πρέπει να διαρκέσει πολύ περισσότερο.
Οι διάρκειες αυτές αφορούν άτομα με δέρμα φωτότυπου ΙΙΙ που είναι ο πιο συνηθισμένος στην Ισπανία (οι φωτότυποι είναι συνολικά πέντε). Ο τύπος αυτός αντιστοιχεί σε λευκό δέρμα, με καστανά ή σκούρα καστανά μαλλιά. Όσοι έχουν αυτό τον φωτότυπο μαυρίζουν σταδιακά όταν εκτίθενται στον ήλιο, αλλά αν το παρακάνουν μπορούν να πάθουν ηλιακό έγκαυμα.
«Η δόση της ηλιακής ακτινοβολίας που λαμβάνει το δέρμα εξαρτάται επίσης από τη στάση και το σχήμα του σώματος, καθώς και από την ένδυση», δήλωσε η κύρια ερευνήτρια María Antonia Serrano, από το Πανεπιστήμιο της Βαλένθια. «Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι δεν συνθέτουν όλα τα τμήματα του σώματος με την ίδια αποτελεσματικότητα τη βιταμίνη και γι’ αυτό δεν αρκεί να εκτίθενται, για παράδειγμα, μόνο τα χέρια και το πρόσωπο στον ήλιο, αλλά το τουλάχιστον 10% του σώματος».
Η θερμοκρασία δεν είναι αξιόπιστος δείκτης για την επικινδυνότητα της ηλιακής ακτινοβολίας, γιατί είναι δυνατόν να δεχόμαστε υψηλή ακτινοβολία (UVA), ακόμη και όταν η θερμοκρασία είναι χαμηλή, π.χ. σε μια συννεφιασμένη μέρα.
Να χρησιμοποιείτε αντηλιακή προστασία που να καλύπτει το φωτότυπο του δέρματός σας, όχι μόνο στην παραλία αλλά σχεδόν παντού (όταν οδηγείτε, όταν κάνετε τα καθημερινά ψώνια, κ.λπ.).
Εάν παρατηρήσετε στο δέρμα σας σπίλους (ελιές), που εμφανίστηκαν ύστερα από έκθεση στον ήλιο, ενώ δεν υπήρχαν πριν, καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε αμέσως το δερματολόγο ή τον προσωπικό σας γιατρό.
Να προστατεύετε τα μάτια σας φορώντας γυαλιά, μην ξεχνώντας να δώσετε προσοχή στην ποιότητα των φακών, αφού ο βλεννογόνος των ματιών δεν διαθέτει προστατευτικό στρώμα κερατίνης στιβάδας, όπως διαθέτει το δέρμα.
της Μαρίας Γκέκα
