Οι ώρες και οι ημέρες που ζούμε είναι ιστορικές για όλους μας με αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19) και πολλά θα κριθούν από την ωριμότητα της στάσης μας, τονίζει με το δικό του ξεχωριστό ύφος, ένας παλαίμαχος καθηγητής του ΕΚΠΑ, ο οποίος έχει ζήσει και έχει δει πολλά.
Αυτή είναι μία «ιστορική στιγμή», η οποία θα χαρακτηρίσει όχι μόνον το παρόν της Ελλάδας, αλλά και το μέλλον. Η εμπειρία γειτονικών μας χωρών (όπως Ιταλία, Ισπανία κλπ) είναι συγκλονιστική και … «απειλητική» για εμάς. Κρίνεται ο «χαρακτήρας» ενός λαού που θα πρέπει να «αποδείξει» πως «είναι άλλος». Επιπλέον, όπως όλα δείχνουν, η ύφεση που έρχεται θα είναι τραγική…
Τα παραπάνω επισημαίνει εμφατικά ο ομότιμος καθηγητής Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ Λυκούργος Λιαρόπουλος, σχολιάζοντας την πανδημία που σαρώνει τον πλανήτη, το «τσουνάμι» των οικονομικών μέτρων που έχει αναγκαστεί να λάβει όχι μόνο η Ελλάδα αλλά όλη η Ευρώπη, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον «αόρατο αλλά όχι ανίκητο εχθρό», καθώς και την επόμενη ημέρα που θα ξημερώσει για όλους μας. Όπως επισημαίνει δε, «η μόνη μας ελπίδα είναι το εμβόλιο (αλλά και το φάρμακο φυσικά και οι θεραπείες). Μόνο μετά από αυτό θα μπορούν τα μέτρα τόνωσης της ζήτησης (ΔΝΤ κλπ) να βοηθήσουν πραγματικά», σημειώνει με νόημα. Θα μπορέσουν οι Έλληνες να ξεπεράσουν τον εαυτό τους; Θα μπορέσουν να πειθαρχήσουν στα μέτρα που είναι σίγουρα σκληρά και ακραία; Αυτά τον ρωτήσαμε, αλλά η απάντηση που πήραμε δεν ήταν ενθαρρυντική. Είμαστε ανώριμος λαός, τονίζει ο καθηγητής Λιαρόπουλος.
Συναντηθήκαμε τηλεφωνικώς, καθώς οι συνθήκες δημόσιας υγείας, απαιτούν πρόληψη, προστασία και εγρήγορση από όλους μας, αλλά υποσχεθήκαμε ότι μόλις τα μέτρα χαλαρώσουν, θα βρεθούμε και δια ζώσης.
Η συνέντευξη με τον κ. Λιαρόπουλο έχει ως εξής:
– Κύριε καθηγητά εδώ και τρεις μήνες σχεδόν, βιώνουμε μία πολύ σοβαρή κρίση δημόσιας υγείας παγκοσμίως, μία πανδημία, η οποία έχει χτυπήσει και την πόρτα της Ελλάδας. Θα ήθελα να σας ρωτήσω με την δική σας εμπειρία και γνώση, πώς βλέπετε να εξελίσσεται το επόμενο διάστημα η κατάσταση στη χώρα μας και μετά από όλα τα ακραία, δρακόντεια αλλά αναγκαία μέτρα που έχει λάβει η κυβέρνηση.
Ειδικότεροι εμού προβλέπουν μία δύσκολη κατάσταση στο μέλλον. Ήταν ευτύχημα η αρχική αργή εξάπλωση, η άμεση ενεργοποίηση της κυβέρνησης και ο ρόλος των ΜΜΕ. Φαίνεται, όμως, πως οι αριθμοί θα χειροτερεύσουν και φοβάμαι πρώτα τις άμεσες επιπτώσεις, κυρίως στον τουρισμό. Μία σοβαρή ύφεση θα είναι ολέθρια σε μία οικονομία με χαίνουσες πληγές από την παρατεταμένη κρίση του 2010.
– Η οικονομία, η επιχειρηματικότητα και η αγορά εργασίας, αποτελούν τους πιο αδύναμους κρίκους και τα πεδία που θα χτυπηθούν περισσότερο παγκοσμίως, μετά τη δημόσια υγεία φυσικά. Και βεβαίως, πίσω από τους αριθμούς, βρίσκονται άνθρωποι. Φαίνεται- με τα σημερινά δεδομένα- ότι η κρίση του 2008 μπροστά στην πανδημία του κορωνοϊού θα μοιάζει με παιχνιδάκι. Ποια είναι η άποψή σας, καθώς έχετε θητεύσει πάνω από 20 χρόνια στον ΟΟΣΑ, τον οποίο υπηρετείτε και πάλι.
Στον ΟΟΣΑ εκπροσωπούνται οι 36 πλουσιότερες χώρες, με κυρίαρχη την Αμερική. Άρα, το θέμα της πανδημίας του COVID-19, θα απασχολήσει ιδιαίτερα τον ΟΟΣΑ, παρά την αρνητική επιρροή μίας «Τραμπικής» Αμερικής. Η πτώση της κατανάλωσης και γενικά της οικονομικής δραστηριότητας, θα φέρει ακόμη μεγαλύτερη ύφεση και αύξηση της ανεργίας. Η κατάσταση είναι εφιαλτική και μόνη ελπίδα η άμεση ανακάλυψη εμβολίου.
– To Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει το ποσό των 50 δισ. δολαρίων με γρήγορες διαδικασίες σε χώρες – μέλη του που έχουν τα μεγαλύτερα προβλήματα αυτή την στιγμή με την επιδημία, ενώ προανήγγειλε επίσης, ότι θα αναθεωρήσει τον Απρίλιο τις προβλέψεις του για την παγκόσμια οικονομία. Εκτιμάτε ότι το ποσό αυτό επαρκεί;
Το ΔΝΤ δεν μπορεί να κάνει πολλά, γιατί δεν είναι σχεδιασμένο για προβλήματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Το πρόβλημα είναι στην πτώση της ζήτησης από την αναταραχή στην πραγματική οικονομία, και είναι γενικό.
– Η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, εκτίμησε ότι μέχρι το φθινόπωρο είναι πολύ πιθανό να είναι έτοιμο το εμβόλιο. Την ίδια ώρα, η επιστημονική κοινότητα πασχίζει νυχθημερόν να ανακαλύψει το εμβόλιο ενώ έρχονται επίσης θετικά νέα, αναφορικά με τα φάρμακα κατά της ελονοσίας που βοηθούν τους ασθενείς που νοσούν από τον κορωνοϊό. Και με την ευκαιρία παρασκευής του εμβολίου θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν βλέπετε συνεργασίες και συμπράξεις από τις φαρμακοβιομηχανίες στο πεδίο αυτό;
Το εμβόλιο (και το φάρμακο) είναι η μόνη μας ελπίδα. Μόνο μετά από αυτό θα μπορούν μέτρα τόνωσης της ζήτησης (ΔΝΤ κλπ) να βοηθήσουν πραγματικά. Η συνεργασία των μεγάλων εταιρειών είναι το Sine qua non, και πρέπει να βρεθούν τρόποι να ενθαρρυνθεί με την άμεση διάθεση σημαντικών κονδυλίων από τις κυβερνήσεις, την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ. Χρειάζεται φαντασία για να βρεθούν τα κατάλληλα «κίνητρα». Εδώ ο ρόλος των κρατών και των μεγάλων «δωρητών» (δείτε Bill Gates, Jeff Bezos, αλλά και στην Ελλάδα έχουν ενεργοποιηθεί μεγάλοι δωρητές ιδιώτες) μπορεί να είναι καίριος.
– Είστε καθηγητής Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ θα είχε επομένως αξία η γνώμη σας αναφορικά με το ΕΣΥ και το βάρος που καλείται να σηκώσει το διάστημα αυτό. Οι υγειονομικοί μας είναι η εμπροσθοφυλακή του συστήματος υγείας. Πώς μπορούν να προστατευτούν τόσο οι επαγγελματίες Υγείας, όσο και το σύστημα και να μην γονατίσει τελικά; Κανένα σύστημα Υγείας, δεν αντέχει τεράστιο όγκο νοσηλειών, ειδικά σε ΜΕΘ.
Το ΕΣΥ και το κάθε σύστημα Υγείας δεν είναι «φτιαγμένο» για τέτοιες κρίσεις. Η Επίτροπος Υγείας της ΕΕ Στέλλα Κυριακίδου, τονίζει την ανάγκη για «γρήγορο (άμεσο) εντοπισμό» των κρουσμάτων και «άμεση απομόνωση». Σημαντική θα είναι η διάθεση χώρων και σε σχολάζουσες υποδομές, αλλά αυτό απαιτεί χρόνο και άμεση κινητοποίηση. Ο ρόλος τεχνικών εταιρειών εδώ μπορεί να είναι σημαντικός, όπως και με τις φωτιές της Ηλείας. Προτείνω, επίσης, την άμεση (χθες) εθελοντική (με κίνητρα) ανάκληση συνταξιοδοτηθέντων υγειονομικών (γιατρών, νοσηλευτών).
– Προτείνετε δηλαδή να επιταχθούν συνταξιούχοι γιατροί και νοσηλευτές;
Ναι, γιατί όχι; Στη μάχη κατά του κορωνοϊού, δεν έχουμε επιλογή και δεν μπορούμε να διαλέξουμε. Θα μπορούσαν να στηρίξουν το σύστημα Υγείας οι άνθρωποι αυτοί, σε εθελοντική βάση ή με κίνητρα.
Και ακόμη, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε, ότι όταν αρχίζει να μειώνεται η καμπύλη επίπτωσης της ασθένειας, φεύγει το απόθεμα νοσηρότητας. Επομένως, είναι αδήριτη ανάγκη, να κάνουμε τα πάντα για να μην βγει ο κόσμος έξω και να μείνει στο σπίτι, όπως επισημαίνει η κυβέρνηση, το υπουργείο Υγείας, ο ΕΟΔΥ και η Πολιτική Προστασία.
Αναφορικά με το ΕΣΥ, θα σας έλεγα ακόμη, ότι το σύστημα μας δεν είναι κακό. Αντίθετα έχουμε πολύ σωστούς γιατρούς και γι’ αυτό γίνονται ανάρπαστοι στο εξωτερικό και δεν έχουμε πρόβλημα απόδοσης. Αυτό που δεν έχουμε τακτοποιήσει, είναι ποιος πληρώνει τι. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, το ελληνικό σύστημα υγείας, δεν μπορεί να σηκώσει έναν μεγάλο όγκο νοσηρότητας.
– Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε διάγγελμά του την Τρίτη 17 Μαρτίου μίλησε για οικονομία πολέμου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι βρισκόμαστε σε πόλεμο με έναν αόρατο εχθρό και αυτό, κάνει την κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη. Θα θέλαμε την άποψή σας.
Η κυβερνητική αντίδραση ήταν «ασυνήθιστη» για τις ελληνικές «νόρμες». Είναι γεγονός, ότι η κυβέρνηση επέδειξε πολύ γρήγορα αντανακλαστικά. Τα άτομα της πρώτης γραμμής, από τον πρωθυπουργό και τους άμεσους συνεργάτες (καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας, υφυπ. Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς κλπ.) έδειξαν ασυνήθιστη επάρκεια και αντίληψη της κρισιμότητας της κατάστασης. Το πρόβλημα είναι με την αντίδραση ενός λαού που δεν είναι μαθημένος στην «πειθαρχία». Ουσιαστικά, θα αναμετρηθούμε με τον εαυτό μας, αλλά ο λαός του 2020 δεν μοιάζει με το λαό του 1940. Η αντίδρασή μας με τη χρεοκοπία του 2010 δεν με κάνει αισιόδοξο, αν και το πολιτικό «κλίμα» έχει αλλάξει. Ακόμη ποιο αποκαρδιωτική ήταν η (μη) αντίδραση της Εκκλησίας. Αρνητική, τέλος, είναι η «ηγεσία» μεγάλων δυνάμεων (Ντόναλντ Τράμπ και Μπόρις Τζόνσον) που δεν βοηθούν καθόλου.
Είμαστε επιπόλαιος λαός οι Έλληνες και μακάρι να βγαίναμε πιο ώριμοι από την σοβαρή αυτή κρίση, αν και δεν το πιστεύω.
Θα πρότεινα επίσης, να δώσουμε μεγαλύτερη αρμοδιότητα στις δικές μας Περιφέρειες αλλά με τη διαφορά, να μην κάνουν πολιτική υγείας όπως στην Ιταλία, η οποία είχε τραγικά αποτελέσματα, καθώς δεν υπήρχε ένα κεντρικός σχεδιασμός.
Σε τελική ανάλυση, αυτή είναι μία «ιστορική στιγμή η οποία θα χαρακτηρίσει όχι μόνον το παρόν της Ελλάδας, αλλά και το μέλλον. Η εμπειρία γειτονικών μας χωρών (Ιταλία κλπ) είναι συγκλονιστική και … «απειλητική» για εμάς. Κρίνεται ο «χαρακτήρας» ενός λαού που θα πρέπει να «αποδείξει» πως «είναι άλλος».
