Αλλαγές που διαμορφώνουν ένα νέο τοπίο στο χώρο της ποινικής δικαιοσύνης σηματοδοτούν τα σχέδια του νέου Ποινικού Κώδικα και του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που παρουσίασε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μιχάλης Κολογήρου.
«Παρελθόν» θα αποτελέσει ο νόμος περί καταχραστών και η ποινή των ισοβίων που προβλέπει, ενώ επιχειρείται μια συνολική αναμόρφωση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μιχάλης Καλογήρου επεσήμανε πως η πρωτοβουλία κινείται σε τρεις βασικούς άξονες: «Εξορθολογισμός αδικημάτων, νέο ποινολόγιο που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες και εναρμόνιση της νομοθεσίας στα διεθνή δεδομένα χωρίς εκπτώσεις στα ατομικά δικαιώματα» και κάλεσε σε συναίνεση ώστε να μην μετατραπεί η δημόσια διαβούλευση σε πολιτικό παιχνίδι.
Καταργούνται τα πταίσματα, χωρίζονται τα πλημμελήματα
Με τον νέο Ποινικό Κώδικα καταργούνται τα πταίσματα ενώ από αυτά που ήδη υπάρχουν όσα δεν είναι σοβαρά στο εξής θα τιμωρούνται ως διοικητικές παραβάσεις με πρόστιμα όσα δε κρίνονται σοβαρά μετατρέπονται σε πλημμελήματα.
Τα πλημμελήματα χωρίζονται στα «ελαφρά» και τα «βαριά»
Τα «ελαφρά» θα τιμωρούνται με ποινές ως τρία χρόνια φυλάκιση οι οποίες θα αναστέλλονται , με εξαίρεση τις περιπτώσεις υποτροπής. Επιπλέον, προβλέπεται αναστολή στην εκτέλεση της ποινής με όρους όπως για παράδειγμα αποζημίωση του παθόντος, απαγόρευση εξόδου ή υποχρεωτική εμφάνιση.
Για τα «βαριά» πλημμελήματα που τιμωρούνται από τρία ως πέντε χρόνια οι ποινές θα εκτίονται. » Οι ποινές που προβλέπονται για αυτά τα αδικήματα πρέπει να είναι πραγματικές» ανέφερε χαρακτηριστικά οι υπουργός Δικαιοσύνης.
Ως κύρια ποινή προβλέπεται η παροχή κοινωφελούς εργασίας η οποία μπορεί να επιβάλλεται αυτοτελώς από το δικαστήριο και να εκτελείται σε δημόσιες υπηρεσίες και ΟΤΑ.
Όπως είπε ο πρόεδρος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής ποινικολόγος Χριστόφορος Αργυρόπουλος αυτό «γίνεται για να περιοριστεί ο εγκλεισμός στις φυλακές που αποκοινωνικοποιεί τον άνθρωπο».
Καταργούνται όλες οι χρηματικές ποινές
Με τον νέο Κώδικα καταργούνται όλες οι χρηματικές ποινές, η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων αλλά και το αξιόποινο για απεργίες δημοσίων υπαλλήλων.
Αλλαγές και στα κακουργήματα
Ποινές από πέντε έως 15 έτη κάθειρξης θα προβλέπονται σε αδικήματα που τιμωρούνται σε βαθμό κακουργήματος ενώ νοούνται πλέον ως επιβαρυντικές περιστάσεις ενδεχόμενες ενέργειες των κατηγορουμένων που δυσκολεύουν το έργο της δικαιοσύνης ή στην περίπτωση που διαπιστωθεί πως το κίνητρο είναι ρατσιστικό ή ομοφοβικό.
Η συγκεκριμένη παρέμβαση κρίθηκε αναγκαία , σύμφωνα με τον κ. Αργυρόπουλο καθώς «Η Ελλάδα ως χώρα μεταναστών έχει ανάγκη να καλλιεργήσει αυτό το πνεύμα».
Επίσης, προβλέπεται ότι δεν οδηγείται στην φυλακή όποιος σε οικονομικά εγκλήματα αποκαθιστά τη ζημιά .
Αναβαθμίζεται ο ρόλος του εισαγγελέα
Με το νέο κώδικα Ποινικής Δικονομίας
αναβαθμίζεται ο ρόλος του Εισαγγελέα και διευρύνονται οι αρμοδιότητες του και εξουσίες του.
Ενδυναμώνεται ο ρόλος του εισαγγελέα,
Ενισχύεται η θέση του συνηγόρου υπεράσπισης,
Εισάγονται οι νέοι θεσμοί της ποινικής διαπραγμάτευσης, της ποινικής διαταγής και της ποινικής συνδιαλλαγής,
Συστηματοποιούνται τα μέτρα που αφορούν ανήλικους παραβάτες εξασφαλίζοντάς τους ειδική μεταχείριση,
Παρέχεται η ευχέρεια επιλογής, από τους δικαστές και τους πολίτες, σύγχρονων μοντέλων απονομής δικαιοσύνης.
Συγκεκριμένα, η ποινική διαταγή, θα αφορά τα αδικήματα με ποινές έως ενός χρόνου.Ο εισαγγελέας θα μπορεί να θέτει στο αρχείο τις υποθέσεις, όταν κρίνει ότι δεν είναι σοβαρές και δεν αφορούν το δημόσιο συμφέρον.
Ο δεύτερος θεσμός,αυτός της αποχής από την ποινική δίωξη, θα αφορά βαρύτερα πλημμελήματα και κακουργήματα.
Στα πλημμελήματα με ποινές ως τρία έτη ο εισαγγελέας θα μπορεί να μην ασκεί ποινική δίωξη, όταν έχει αποκατασταθεί η παρανομία και η διάταξή του θα επικυρώνεται από δικαστή.Για παράδειγμα στις περιπτώσεις των διώξεων για καταβολή εισφορών δεν θα ασκείται δίωξη αν ο κατηγορούμενος τακτοποιήσει την οφειλή του.
Το ίδιο θα γίνεται κι αν έχει βγάλει δίπλωμα οδηγήσεως ο κατηγορούμενος για τη συγκεκριμένη παράβαση.
Στα κακουργήματα ( οικονομικά εγκλήματα και άλλα) αν έχει αποκατασταθεί η ζημιά ολόκληρη και έχει μεταμεληθεί ο δράστης ο εισαγγελέας , με τη σύμφωνη γνώμη δικαστή ,θα αναστέλει την έρευνα για τρία χρόνια. Αν μέσα στα τρία χρόνια ο δράστης δεν κάνει άλλο αδίκημα τότε η υπόθεση θα μπαίνει στο αρχείο.
Ποινική συνδιαλλαγή
Ο Εισαγγελέας θα μπορεί να προτείνει ποινή στον κατηγορούμενο πριν την άσκηση ποινικής δίωξης με δεδομένη την πλήρη αποκατάσταση της ζημιάς. Αν ο κατηγορούμενος το δεχθεί η υπόθεση δεν θα φθάνει στο ακροατήριο και η ποινή θα είναι η συμφωνηθείσα.
Ποινική Διαπραγμάτευση
Ο Εισαγγελέας, όπως γίνεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες με επιτυχία, θα διαπραγματεύεται με τον κατηγορούμενο σε κάθε στάδιο της ποινικής διαδικασίας και θα έρχεται σε συμφωνία μαζί του για την ολική η μερική αποκατάσταση της ζημιάς και την ποινική του μεταχείριση. Δηλαδή θα του προτείνει μειωμένη ποινή.
Αναγκαία προϋπόθεση η ομολογία ενοχής από τον κατηγορούμενο.
Σε κάθε περίπτωση εξαιρούνται τα εγκλήματα βίας όπως ληστείες, βιασμοί, ανθρωποκτονίες και άλλα.
Όπως τόνισε ο καθηγητής Θεοχάρης Δαλακούρας, πρόεδρος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας « η αναμόρφωση του συζητείται εδώ και 30 χρόνια, από το 1991 και τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν γίνει 50 τροποποιήσεις. Παρ όλα αυτά ο Κώδικας παραμένει αναποτελεσματικός».
