Η Δύση εδραίωσε την κοινοβουλευτική δημοκρατία στην κοινωνία των πολιτών. Τώρα όμως θα πρέπει να ξεκινήσει ο διάλογος για το τι θα γίνει με τους πολίτες. Το να προσευχόμαστε για ικανότερες ηγεσίες, όταν αδιαφορούμε για τους ανθρώπους που τις εκλέγουν είναι καταστροφικό
Η εφαρμογή των κανόνων ενός συστήματος δεν μπορεί να αποτελεί μόνο το ευκτέον αλλά και το εφικτό. Το ίδιο ισχύει και με τους θεσμούς και τα πολιτεύματα. Για αυτό και μία από τις μεγαλύτερες υποκρισίες του δυτικού πολιτισμού υπήρξε η κυριαρχία της θεωρίας ως θέσφατο, ανεξάρτητα από την πράξη. Κάτι που στη λογική της αριστοτελικής σκέψης- από εκεί υποτίθεται γεννήθηκε η Δύση- ήταν ανεπίτρεπτο και παράλογο.
Στην εποχή όμως, της «μετα-αλήθειας» (post-factual politics), η δημοκρατία σαν εφαρμογή μιας έλλογης αμοιβαιότητας πολιτών και πολιτικού συστήματος, μοιάζει να δοκιμάζεται με πρωτοφανή τρόπο. Η εκλογή Τραμπ, το Brexit και πολλά άλλα πολιτικά δείγματα φανερώνουν πως κάτι δεν πάει καλά με την «κοινωνία των πολιτών». Οχι γιατί η επιλογή τους δεν εξυπηρετεί αυτό που θα ήθελαν κάποιοι αλλά γιατί είναι ομολογημένο αποτέλεσμα του θυμικού και όχι του ορθού λόγου-ειδικά στην περίπτωση Τραμπ.
Στη δική μας περίπτωση τώρα, η απότομη προσγείωση στα «μνημονιακά» χρόνια έδειξε πολλές παθογένειες της κοινωνίας που δημιουργήθηκαν στα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Μία από τις πιο χρόνιες όμως και επικίνδυνες, είναι ο λειτουργικός αναλφαβητισμός. Βεβαίως, δεν είμαστε οι μοναδικοί. Η αδυναμία διαχείρισης των γνώσεων και πληροφοριών μέσα στο κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον, καθώς και η ανικανότητα του ατόμου να επικοινωνεί άνετα, χρησιμοποιώντας τη δυναμική της προσωπικότητάς του είναι τεράστιο πρόβλημα σε πολλές δημοκρατίες. Όπως για παράδειγμα, στις ΗΠΑ.
Ο λειτουργικά αναλφάβητος δυσκολεύεται να παρακολουθήσει τη ροή της ενημέρωσης, δεν επιθυμεί να κατανοεί πολυπαραγοντικά προβλήματα, αδιαφορεί για τις δυνατότητες της γλώσσας και απαξιώνει τις δυνατότητες της τεχνολογίας, εκτός και αν πρόκειται για εργαλεία καταναλωτισμού. Το πιο επικίνδυνο όμως, είναι πως απορρίπτει την λογική ως το βασικότερο εργαλείο αξιολόγησης της πραγματικότητας γιατί κουράζεται από τις επαγωγές. Γενικότερα, ο λειτουργικά αναλφάβητος είναι το κακομαθημένο παιδί της καταναλωτικής κοινωνία και του πελατειακού πολιτικού συστήματος (είσαι πελάτης και δεν θέλω να μου κουράζεσαι) και η νωθρότητα των λογικών αντιδράσεών του εξυπηρετεί όλες τις εξουσίες. Το παράγωγο όλων αυτών είναι ο θρασύς, εξαιτίας της ημιμάθειάς του, πολίτης!
Ισως οι Ελληνες είναι περισσότερο λειτουργικά αναλφάβητοι από τους άλλους, λόγω του κακού εκπαιδευτικού συστήματος και κυρίως εξαιτίας του μεταπρατικού χαρακτήρα της αγοράς και της κοινωνίας μας- εισάγουμε, πουλάμε και εφαρμόζουμε ξένα αγαθά ή υπηρεσίες και μένουμε αδρανείς και αντιπαραγωγικοί οι ίδιοι. Με λίγα λόγια, η κηδεμονία του κράτους (κρατισμός), ο εύκολος δανεισμός, η ευκολία στην επιβίωση χωρίς ευθύνες και ο λαϊκισμός της Παιδείας (πτυχίο για όλους χωρίς αντίκρισμα) δημιούργησαν τεράστια ποσοστά πολιτών που δεν τους ενδιαφέρει η ενεργής συνάφεια με την καθημερινότητα αλλά η υποταγή τους σε αυτή.
Και οι ξένες αλλά και η δική μας δημοκρατία, αν δεν κάνουν κάτι μ΄αυτούς τους ανθρώπους, θα καταντήσουν «οργουελικές»! Η επικράτηση της συναισθηματοκρατίας έναντι του ορθολογισμού, θα παγιώσει σταδιακά την «σαδιστική» σχέση της εξουσίας με τον «πολίτη» ο οποίος θα ανέχεται το «μαστίγωμά» του ως συμπλεγματική εκδίκηση προς τον ορθό λόγο και την συστημική επιταγή. «Δεν με νοιάζει αν μου λες το σωστό. Το απορρίπτω γιατί μου φαίνεται πολύ λογικό και συστημικό. Ας μου συμβεί το χειρότερο αρκεί, να σε λερώσω με την αυτοκτονία μου!»
Μέσα στο 2017, έχουμε να δούμε πολλά. Και τις αντιδράσεις του πλήθους στις εκλογές της Ευρώπης (Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία) αλλά και τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα. Πώς θα αντιδράσει το εκλογικό σώμα αν ο ΣΥΡΙΖΑ αποφασίσει να θέσει το δίλημμα ευρώ ή δραχμή; Αν, λέμε, αν ο πολιτικός αμοραλισμός σπρώξει την κυβέρνηση να εμπλέξει την ελληνική κοινωνία σε μια τέτοια περιπέτεια, ποια θα είναι η αντίδραση των ανθρώπων που δεν γνωρίζουν στοιχειώδη πράγματα για την οικονομία και τις συμπεριφορές των νομισμάτων;
Στον 20ο αιώνα, τουλάχιστον, ο δυτικός κόσμος εδραίωσε την κοινοβουλευτική δημοκρατία ως το πιο λειτουργικό πολίτευμα, στην κοινωνία των πολιτών. Από δω και πέρα όμως, θα πρέπει να ξεκινήσει ένας μεγάλος και ουσιαστικός διάλογος για το τι θα γίνει με τους πολίτες! Γιατί είναι λίγο οξύμωρο και αντιφατικό- τερατώδες θα έλεγα- να επιθυμούμε να εκλέγονται υπεύθυνες και ώριμες ηγεσίες από ανεύθυνους και ανώριμους πολίτες.
Το να προσευχόμαστε για ικανότερες ηγεσίες, όταν αδιαφορούμε για τους ανθρώπους που τις εκλέγουν, σημαίνει πως δεν μας ενδιαφέρει το αποτέλεσμα αλλά οι επικλήσεις σε μεσσίες και σε θεωρητικές αναζητήσεις. Κανείς δεν πρέπει να αποκλειστεί από τη συμμετοχή του αλλά να βρούμε έναν τρόπο να μην κάνει πλάκα εις βάρος μας…
