Λύγκες, λύκοι και αρκούδες, που έχουν πολλαπλασιαστεί τις τελευταίες δεκαετίες κατά μήκος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Ζώνης, κινδυνεύουν με εξαφάνιση από τους φράκτες που στήνονται για να εμποδίσουν τη διέλευση των προσφύγων
Το 1989, η πτώση του σιδηρού παραπετάσματος και η κατάργηση των συνοριακών φραχτών κατά μήκος των συνόρων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, δεν ήταν μόνο το πρώτο βήμα για μια (τη σημερινή) Ευρώπη χωρίς σύνορα, όπου οι πολίτες μπορούν να ταξιδεύουν πιο ελεύθερα. Δημιούργησε, επίσης, τη ραχοκοκαλιά της λεγόμενης Ευρωπαϊκής Πράσινης Ζώνης, του κινήματος για την προστασία του περιβάλλοντος και της άγριας φύσης στην Ευρώπη.
Ξεκινώντας από τα σύνορα μεταξύ Φινλανδίας και Ρωσίας, περιβαλλοντικές ομάδες ανέπτυξαν τη ζώνη προς το νότο, δουλεύοντας για τη διατήρηση της άγριας ζωής και των οικοσυστημάτων γύρω από τους φράχτες που υπήρχαν παλιότερα σε όλη την Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια, μέχρι που έφτασαν στα σύνορα μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας, καθώς και μεταξύ Βουλγαρίας και Τουρκίας, καταλήγοντας στη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα.
Επειτα από δεκαετίες άρχισαν και πάλι να εμφανίζονται σαρκοφάγα ζώα όπως οι λύκοι και οι λύγκες σε μια Δυτική Ευρώπη μέχρι πρότινος κυριολεκτικά περιφραγμένη. Η απουσία συνόρων αλλά και ανθρώπινων εγκαταστάσεων στις διασυνοριακές περιοχές επέτρεψε σε άγρια ζώα να επεκταθούν. Αποδείχθηκε μάλιστα ότι είναι μέρη όπου τα άγρια ζώα θα μπορούσαν πραγματικά να ευδοκιμήσουν, αναφέρει σε άρθρο του το Quartz.
Αλλά, έπειτα από μερικές δεκαετίες μιας κατά κάποιον τρόπο ελεύθερης κυκλοφορίας ανθρώπων, αγαθών και ζώων, από το 2015 οι περιφράξεις άρχισαν και πάλι να πληθαίνουν. Για παράδειγμα, ένας φράχτης έχει υψωθεί μεταξύ Σλοβενίας και Κροατίας για να σταματήσει το κίνημα των προσφύγων μεταξύ των δύο αυτών χωρών. Μια από τις παρενέργειές του, όμως, ήταν να σταματήσουν και οι μετακινήσεις των άγριων ζώων, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύεται στο PLoS Biology.
Μια ομάδα ερευνητών του Νορβηγικού Ινστιτούτου Φυσικών Ερευνών με επικεφαλής τον Γιον Λινέλ διαπίστωσε ότι οι περιφράξεις οδηγούν τα ζώα κυριολεκτικά στο θάνατο αφού περιορίζουν την πρόσβασή τους σε τροφή που θα μπορούσε να βρίσκεται στην άλλη πλευρά του φράχτη, και διαχωρίζουν ομάδες του ίδιου είδους, με αποτέλεσμα την αύξηση της ενδογαμίας και κατ’ επέκταση τη γέννηση ασθενέστερων ζώων και τη μείωση των πληθυσμών.
Αν και η πλήρης έκταση των σύγχρονων συνοριακών περιφράξεων είναι άγνωστη, οι συντάκτες της μελέτης εκτιμούν ότι ανέρχονται συνολικά σε 30.000 χιλιόμετρα (περίπου 18.500 μίλια) σε όλη την Ευρώπη. Πολλοί από αυτούς τους φράχτες είναι προσωρινοί, αφού η ελεύθερη κυκλοφορία εντός της Ευρώπης εξακολουθεί να αποτελεί δικαίωμα, αλλά η εγκατάστασή τους έχει ήδη αρχίσει να βλάπτει πολλά είδη, ανάμεσά τους και ελάφια, άλκες, βίσονες, και μερικά σαρκοφάγα.
Σύμφωνα με τη μελέτη, στα σύνορα Σλοβενίας-Κροατίας ζουν για παράδειγμα, 10 – 11 αγέλες λύκων. Οι μισοί από αυτούς τους λύκους έχουν συνηθίσει να κινούνται σε περιοχές που βρίσκονται και στις δύο πλευρές του φράχτη. Μη μπορώντας, όμως, να διασχίσουν τα σύνορα για να φτάσουν τους πληθυσμούς που βρίσκονται στην άλλη πλευρά, μπορεί να αρχίσει η εσωτερική αναπαραγωγή τους και οι λύκοι να γίνουν πιο αδύναμοι.
Αϊτινοί πρόσφυγες στην μεξικανική πόλη Πλάγιας Τιχουάνα, συγκεντρώθηκαν τις παραμονές των Χριστουγέννων στις δύο πλευρές του φράκτη που έχει υψωθεί στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό (REUTERS/Jorge Duenes)
Οι λύγκες αντιμετωπίζουν επίσης μια σκληρή μοίρα, καθώς πιάνονται στις λεπίδες που έχουν τοποθετηθεί στους φράχτες και πεθαίνουν. Σύμφωνα με την έρευνα ο πληθυσμός τους φθίνει και μπορεί να εξαφανιστεί. Οι αρκούδες, επίσης, μπορεί να απειλούνται, αν και οι πληθυσμοί τους είναι αρκετά μεγάλοι και για τουλάχιστον σύντομο χρονικό διάστημα μπορούν να επιβιώσουν και στις δύο πλευρές του φράχτη.
Παρόμοιες καταστάσεις έχουν προκύψει όμως και στην κεντρική Ασία, με τους φράχτες μεταξύ Μογγολίας και Κίνας, για παράδειγμα, που περιορίζουν τις μετακινήσεις φυτοφάγων ζώων αλλά και στην Αμερική, όπου σύμφωνα με δημοσίευμα του Newsweek οι φράχτες μεταξύ Μεξικού και ΗΠΑ καταστρέφουν την άγρια ζωή στην Κοιλάδα του Ρίο Γκράντε, μια από τις οι πιο πλούσιες σε βιοποικιλότητα περιοχές της Βόρειας Αμερικής.
