Η πανδημία επαναφέρει ακραίες μορφές εθνικού απομονωτισμού
Αυτές τις ημέρες λέγεται συχνά ότι τίποτε δεν θα είναι το ίδιο μετά το πέρας της κρίσης του κορονοϊού. Ανεξαρτήτως του τελικού απολογισμού σε ανθρώπινες και υλικές απώλειες, οι εμπορικές, εργασιακές, διπλωματικές σχέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο θα φέρουν τη σφραγίδα της επέλασης της πανδημίας.
Το χάος που έχει προκληθεί από την αρχή της γιγάντωσης της κρίσης στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού λόγω του κλεισίματος εργοστασίων και της αναστολής της παραγωγής έφερε στην επιφάνεια την ευθραυστότητα της παγκοσμιοποίησης. Πολλοί ήδη μιλούν για το τέλος της. Αλλοι μιλούν για διατήρησή της με διαφορετικούς όρους. Θα θεριέψει ο εθνικός απομονωτισμός εις βάρος της παγκόσμιας συνεργασίας;
Μάχες επιρροής
Τα στοιχεία είναι αποθαρρυντικά. Οι παραγωγοί των συχνά δυσεύρετων –εν μέσω πανδημίας– ιατρικών προϊόντων (όπως μάσκες, γάντια και αντισηπτικά) προσπαθούν να αντεπεξέλθουν υπό το βάρος της ξαφνικής και μεγάλης αύξησης της παγκόσμιας ζήτησης «στρέφοντας» λίγο έως πολύ τη μια χώρα εναντίον της άλλης σε έναν αγώνα εξασφάλισης πόρων. Ως αποτέλεσμα «έχει επέλθει μια αλλαγή στις σχέσεις εξουσίας μεταξύ των μεγάλων παγκόσμιων οικονομιών. Οσες έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα για να καταπολεμήσουν τον νέο ιό είτε συσσωρεύουν τις προμήθειες για δική τους χρήση είτε βοηθούν όσες πιάστηκαν στον ύπνο – και κατά συνέπεια διευρύνουν την επιρροή τους στην παγκόσμια σκηνή» γράφουν στην ανάλυσή τους στο αμερικανικό περιοδικό «Foreign Affairs» οι Χένρι Φάρελ και Αμπρααμ Νιούμαν.
Σε απομονωτισμό
Η πανδημία του κορονοϊού έχει οδηγήσει πολλές κυβερνήσεις να αφήσουν στην άκρη τις αξίες της παγκόσμιας συνεργασίας και αλληλεγγύης, τις οποίες μέχρι πρότινος συχνά διατυμπάνιζαν, και να στραφούν σε εθνικές πολιτικές απομονωτισμού. Κλείνουν τα σύνορά τους και καταβάλλουν απεγνωσμένες προσπάθειες να παρασκευάσουν το εμβόλιο που θα προστατεύσει από τον κορονοϊό αλλά δεν κάνουν καμία προσπάθεια να βεβαιωθούν ότι άπαξ και αυτό βρεθεί θα φτάσει σε όλους όσοι το χρειάζονται.
Το γεγονός ότι δεν διενεργείται ούτε μία διεθνής σύνοδος κυβερνητικών αρχηγών για την υγεία υπό τον κατεξοχήν αρμόδιο διεθνή φορέα, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, είναι ένα ακόμη δείγμα της εσωστρέφειας που έχουν εν πολλοίς επιλέξει ως εθνική πολιτική τα κράτη. Οι κινήσεις τους σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς δείχνουν το έλλειμμα εμπιστοσύνης στους διεθνείς οργανισμούς και στις συνθήκες. Αλήθεια, πού είναι η κοινή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην αντιμετώπιση της κρίσης; Η χαλάρωση του δημοσιονομικού κορσέ δεν είναι ούτε σφαιρική ούτε επαρκής απάντηση.
Στα δύσκολα καθείς για τον εαυτό του. Οι Ηνωμένες Πολιτείες του εθνικιστή Ντόναλντ Τραμπ, οι οποίες άργησαν να συνειδητοποιήσουν τη σοβαρότητα της κατάστασης παρά το προηγούμενο της Κίνας και της Ιταλίας, βρέθηκαν με σοβαρές ελλείψεις σε αποθέματα ιατρικών προμηθειών και κιτ ελέγχου, γεγονός που τις οδήγησε σε σπασμωδικές κινήσεις. Εκλεισαν τα σύνορα… με εξαιρέσεις, επιδίωξαν να εξασφαλίσουν για τον εαυτό τους την πατέντα εμβολίου το οποίο φέρεται να ετοιμάζει γερμανική φαρμακευτική εταιρεία, προχώρησαν… νύχτα σε αγορά μισού εκατομμυρίου κιτ ελέγχου από την Ιταλία. Οι ΗΠΑ δεν αποτελούν εξαίρεση. Η Ρωσία και η Τουρκία απαγόρευσαν την εξαγωγή ιατρικών μασκών και αναπνευστήρων, ενώ τον ίδιο δρόμο ακολούθησαν ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία. Η γαλλική κυβέρνηση έκανε κάτι παρόμοιο. Κατέσχεσε όλες τις διαθέσιμες μάσκες για να τις διανείμει κατά το δοκούν.
Η προεργασία είχε γίνει
Το έδαφος για τη στροφή των κρατών προς τον εθνικό απομονωτισμό είχε ήδη προετοιμαστεί. Το «America first» (Πρώτα απ’ όλα η Αμερική) του προέδρου Τραμπ, για τα μάτια του οποίου ξεκίνησε εμπορικό πόλεμο εναντίον της ανταγωνίστριας Κίνας επιβάλλοντας δασμούς δισεκατομμυρίων για να προτάξει την ανάγκη επιστροφής των βιομηχανιών παραγωγής στις ΗΠΑ, το Brexit του λαϊκιστή Μπόρις Τζόνσον και η άνοδος του ακροδεξιού λαϊκισμού που εκμεταλλεύτηκε το αντιμεταναστευτικό αίσθημα το οποίο ενίσχυσαν οι προσφυγικές ροές των τελευταίων χρόνων αποτελούν δείγματα πολιτικής.
Στη μετά τον κορονοϊό εποχή, εκτός των άλλων, ούτε η παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων θα είναι αυτή που ξέραμε. Το ερώτημα δεν είναι αν επήλθε το τέλος της παγκοσμιοποίησης αλλά ποιος θα καλύψει το κενό επιρροής που δημιουργείται από όσους έχουν κάνει σημαία τους τον εθνικό απομονωτισμό χάνοντας την ευκαιρία να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην παγκόσμια σκηνή.
