Με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την εκδήλωση του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967 και την επιβολή της επτάχρονης στρατιωτικής δικτατορίας, τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών διοργανώνουν επιστημονικό συνέδριο με τίτλο: “Πενήντα χρόνια μετά. Νέες προσεγγίσεις στη δικτατορία των συνταγματαρχών”.
Η δικτατορία των συνταγματαρχών κατέχει μια ιδιάζουσα θέση στο δημόσιο λόγο. Σε αντίθεση με άλλες τραυματικές περιόδους της ελληνικής ιστορίας, όπως λ.χ. ο Εμφύλιος, κάθε άλλο παρά καλύφθηκε από σιωπή. Αντίθετα, ήδη από το 1974 και ιδιαίτερα μετά το 1981 η χούντα και η μετάβαση στη δημοκρατία απέκτησαν τη δική τους ιδιαίτερη θέση στην ελληνική κοινωνία μέσα από θεσμικές παρεμβάσεις (λχ. εορτασμοί) και την διαρκή παρουσία της εμπειρίας της δικτατορίας στο δημόσιο και πολιτικό λόγο.
Η συζήτηση αφορούσε συγκεκριμένες, πολιτικές κυρίως, πτυχές της περιόδου, όπως το φοιτητικό και γενικότερα το αντιδικτατορικό κίνημα (με έμφαση στην εξέγερση του Πολυτεχνείου), τις διώξεις και τον αυταρχισμό του καθεστώτος, τον ρόλο του «ξένου παράγοντα». Αντίθετα ζητήματα όπως η κοινωνική και οικονομική πολιτική της χούντας, τα γεγονότα της Κύπρου και οι ενδεχόμενες συνέχειες και επιπτώσεις του δικτατορικού καθεστώτος στη μεταδικτατορική Ελλάδα παρέμειναν υποφωτισμένα.
Ενώ η δικτατορία ήταν παρούσα στη δημόσια συζήτηση, δεν ισχύει το ίδιο για την επιστημονική έρευνα. Τα τελευταία χρόνια, η σχετική μικρή βιβλιογραφία εμπλουτίστηκε από μελέτες που έχουν εκπονηθεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό στο πλαίσιο κυρίως μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών, από νεότερους ιστορικούς.
Στην κατεύθυνση αυτή συνέβαλαν και τα επιστημονικά συνέδρια που έχουν οργανωθεί στο ίδιο διάστημα. Νέες θεματικές έχουν αναδειχθεί εστιασμένες κυρίως σε ζητήματα που αφορούν τις πολιτικές του καθεστώτος, την επικοινωνία του αντιδικτατορικού κινήματος με τα αντίστοιχα διεθνή νεολαιίστικα, τις κοινωνικές διεργασίες και τις πολιτισμικές πραγματικότητες στα χρόνια της χούντας.
Η επέτειος των 50 χρόνων από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου και η αύξηση των μελετών για τη χούντα, μας επιτρέπουν να επιχειρήσουμε μια συνολική θεώρηση και συζήτηση για τον χαρακτήρα του καθεστώς και τον αγώνα εναντίον του, όπως και για το ίχνος του στη μνήμη και τη δημόσια ιστορία. Για το σκοπό αυτό οι δύο φορείς διοργανώνουν επιστημονικό συνέδριο, στις 20-22 Απριλίου 2017 με τίτλο: Πενήντα χρόνια μετά. Νέες προσεγγίσεις στη δικτατορία των συνταγματαρχών.
