«Στο τέλος Απριλίου συμπληρώνονται τρία χρόνια από τη στιγμή που ανέλαβα την καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου και ολοκληρώνεται η θητεία μου. Δέχτηκα αυτή τη θέση με την πεποίθηση ότι ένας τέτοιος θεσμός μπορεί και πρέπει να συμβάλει με τη δική του δημιουργική πρόταση σε μια εποχή κρίσης σαν τη δική μας”.
“Τρία χρόνια αργότερα, μετά από μια γοητευτική αλλά και περιπετειώδη διαδρομή και παρά τις αντίξοες συνθήκες του ελληνικού δημοσίου και τις αγκυλώσεις της γραφειοκρατίας −που δυστυχώς ταλαιπωρεί και το Φεστιβάλ−, χάρη στην επιμονή, την πίστη και τη σκληρή δουλειά − τη δική μου και της ομάδας των συνεργατών που ήταν από την αρχή δίπλα μου – μπορώ να καταθέσω με ικανοποίηση ότι, πράγματι, οι βασικοί στόχοι μας έχουν αρχίσει να γίνονται πραγματικότητα με ορατά αποτελέσματα και σταδιακά με μεγάλη αποδοχή από το κοινό, τους κριτικούς και τους δημοσιογράφους». Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Ελληνικού φεστιβάλ Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος την ομιλία του στην παρουσίαση του προγράμματος του φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2019.
Το φεστιβάλ δίνει ώθηση στην ελληνική δημιουργία, ενισχύει την διαφορετικότητα και υποστηρίζει τις νέες ιδέες και εκτείνεται σε χώρους ολόκληρης της Αθήνα και του Πειραιά:
Οι διεθνείς συνεργασίες
Ανάμεσα σε άλλα θα δούμε: Φέτος η Κομεντί Φρανσαίζ θα κάνει την πρώτη κάθοδό της στο αργολικό θέατρο της Επιδαύρου με την Ηλέκτρα. Ο Ορέστης του πρωτοπόρου και διεθνώς αναγνωρισμένου Ίβο βαν Χόβε, μια συνεργασία που «χτίστηκε» σε βάθος χρόνου. Στην Επίδαυρο θα κατέβει για πρώτη φορά και ο Μπομπ Γουίλσον με τον Οιδίποδά του, ενώ τρίτη πρωτιά για φέτος, στον Προμηθέα Δεσμώτη, μια συμπαραγωγή του Φεστιβάλ με το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, όπου τον ομώνυμο ρόλο θα παίξει, και μάλιστα στα ελληνικά, μια από τις σημαντικότερες ηθοποιούς της αγγλικής σκηνής, η Ελληνίδα Κάθρην Χάντερ. Στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα του 2020, υπάρχει ήδη για την Επίδαυρο ο Κριστόφ Βαρλικόφσκι.
Το Ηρώδειο
Στο Ηρώδειο, φέτος, θα δούμε περίφημες ξένες ορχήστρες όπως η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λουξεμβούργου με την διάσημη σολίστα της Γιούτζα Γουάνγκ, η Συμφωνική Ορχήστρα της Βιέννης με μαέστρο και σολίστα τον Λεωνίδα Καβάκο, η ορχήστρα των νέων Λουίτζι Κερουμπίνι του Φεστιβάλ της Ραβέννας με μαέστρο τον Ρικάρντο Μούτι, η Εθνική Ορχήστρα της Κίνας αλλά και κορυφαίοι σολίστες σαν τον Γιο-Γιο Μα που ερμηνεύει τις Σουίτες για τσέλο του Μπαχ συνυπάρχουν με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και τον Μαξίμ Βενγκέροφ υπό τη διεύθυνση του Στέφανου Τσιαλή, την Αλτσίνα του Χαίντελ με τους Μουσικούς της Καμεράτας και τον Γιώργο Πέτρου με τη σπουδαία μας σοπράνο Μυρτώ Παπαθανασίου, αλλά και την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ που στο πλαίσιο του έτους Σκαλκώτα θα ερμηνεύσει το έργο Η θάλασσα του σημαντικότατου συνθέτη. Να σημειώσω εδώ ότι η Εθνική Λυρική Σκηνή συμμετέχει στο φεστιβάλ με δυο καινούριες παραγωγές, τη Νόρμα σε μουσική διεύθυνση Γιώργου Μπαλατσινού και σκηνοθεσία Κάρλους Παντρίσα των Φούρα ντελς Μπάους και την Τραβιάτα σε μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού και σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου.Και διεθνείς καλλιτέχνες της σύγχρονης μουσικής σκηνής, όπως οι Τζέθρο Ταλ (Jethro Tull), οι Ντεντ καν ντανς (Dead can Dance), η Λωρίνα Μακένιτ (Loreena Mc Kennit) και οι Tίντερστικς (Tindersticks), συνυπάρχουν με κορυφαίους έλληνες συνθέτες και ερμηνευτές όπως η Ελένη Καραΐνδρου, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, η Μαρία Φαραντούρη, ο Γιώργος Νταλάρας. Σημαντικότατη βέβαια στιγμή του φετινού προγράμματος του Ηρωδείου είναι μια παράσταση χορού, από την κορυφαία ερμηνεύτρια και χορογράφο, Αν Τερέζα ντε Κεερσμάκερ και την περίφημη ομάδα της Rosas, που έρχεται για πρώτη φορά στο Ηρώδειο με τη δική της εκδοχή στις 6 Σουίτες για τσέλο του Μπαχ.
Στην Πειραιώς 260
Το φετινό πρόγραμμά ασχολείται περισσότερο από ποτέ, με το ζήτημα της διαφορετικότητας να αναπτύσσεται σχεδόν σε όλες του τις πτυχές – και λέγοντας «διαφορετικότητα» όχι αποκλειστικά σε ζητήματα φύλου, αλλά και σε κάθε είδους μειοψηφικές ή περιθωριακές κουλτούρες. Από τη Γιαννούλα την κουλουρού του Γιώργου Παπαγεωργίου και τις Ξένες πόρτες, ένα ανέκδοτο κείμενο που ο πρόσφατα χαμένος Μάνος Ελευθερίου είχε εμπιστευτεί στη Νένα Μεντή και σκηνοθετεί ο Μάνος Καρατζογιάννης, ως το Χίμμελβεγκ του σύγχρονου ισπανού συγγραφέα Χουάν Μαγιόργκα που σκηνοθετεί η Έλενα Καρακούλη ή τα Ερωτευμένα άλογα της Ελένης Ευθυμίου, τα έργα που θα δούμε στο σύγχρονο ελληνικό πρόγραμμα στην Πειραιώς 260 θέτουν στο μικροσκόπιο περιπτώσεις ατόμων ή ολόκληρων ομάδων στις παρυφές του κοινωνικού συνόλου και στοχάζονται πάνω στην αντιμετώπιση που τους επιφυλάσσει η κοινωνία. Είτε πρόκειται για τη σκληρότητα και την κοινωνική αδικία της επαρχίας απέναντι στον κάθε είδους διαφορετικό όπως στη Γιαννούλα ή στο Ξένες πόρτες, είτε πρόκειται για μια ολόκληρη φυλή που εξοντώνεται, όπως οι Εβραίοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Πράγα, όπου τοποθετεί το έργο του ο Μαγιόργκα, ή για μια κατηγορία συνανθρώπων μας σήμερα που διεκδικούν το μη αυτονόητο, στα μάτια των πολλών, δικαίωμά τους στον έρωτα, δηλαδή στη ζωή, ζητούμενο είναι να στοχαστούμε πάνω στο διαφορετικό και στις συνέπειες της άρνησής του.
Γνώμονας συγκρότησης του προγράμματος είναι πάνω απ’ όλα οι ίδιοι οι δημιουργοί. Ήταν καιρός να παρουσιάσουμε έργο του αιρετικού Δημήτρη Δημητριάδη, και ο Χρύσιππος, που ανεβαίνει για πρώτη φορά, σε σκηνοθεσία Θάνου Σαμαρά, δίνει αντίστροφη έμφαση στη διαφορά: προσωποποιώντας το απόλυτο κάλλος, σκιαγραφεί μια φιγούρα μοιραίου ήρωα για τους άλλους. Είναι ο ήρωας που διαλύει το περιβάλλον του, όχι το περιβάλλον που τον καταστρέφει. Αντίστοιχη, όπως γνωρίζουμε, είναι και η περίπτωση του Ριχάρδου Γ’ από τη δυναμική Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων και τον Χρήστο Θεοδωρίδη οι οποίοι πρωτοπαρουσιάστηκαν στο πρόγραμμά μας πάλι μ’ ένα ελισαβετιανό δράμα το 2016. Κι εδώ το κοινωνικό περιβάλλον καταστρέφεται από αυτόν το δαιμόνιο διαφορετικό, που εκπροσωπεί το απόλυτο κακό. Εστιάζοντας λοιπόν στη διαφορά, καθόλου δεν επιδιώκουμε μια εύκολη καταγγελία, αλλά μας ενδιαφέρει το θέμα σφαιρικά. Το πρόγραμμα του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου στην Πειραιώς συμπληρώνεται από δυο παραστάσεις που εστιάζουν με χιούμορ κι αυτοσαρκασμό στη μοναξιά και στην απομόνωση του σύγχρονου ανθρώπου και στη μάταιη επίκληση μιας πραγματικής διεξόδου. Πρόκειται για το Κόντρα στην ελευθερία του Καταλανού Εστέβα Σολέρ, που σκηνοθετεί ο Βασίλης Μαυρογεωργίου, και τα Καλοκαιρινά μπάνια του Κώστα Κουτσολέλου και της Βάσως Καμαράτου, που εξελίσσονται σε μπεκετικές φιγούρες της ελληνικής σκηνής. Φέτος για πρώτη φορά εντάσσουμε λοιπόν στο πρόγραμμα της Πειραιώς 260 και καλλιτεχνικές δράσεις για παιδιά, με στόχο να ενθαρρύνουμε τη δημιουργικότητά και την ενεργητική συμμετοχή τους. Συγκεκριμένα, το Προαύλιο της Πειραιώς θα ζωντανέψει από δράσεις γεμάτες χρώματα, κίνηση και θεατρικό παιχνίδι. Κατ’ αρχάς, ο διεθνής εικαστικός καλλιτέχνης Μαρκ Χατζηπατέρας − δημιουργός site-specific εγκαταστάσεων σε γκαλερί, μουσεία και δημόσιους χώρους σε Ευρώπη και Αμερική (όπως το μετρό της Νέας Υόρκης και η Νέα Παραλία Θεσσαλονίκης) − εγκαθιστά από τις 30 Μαΐου ως τις 30 Ιουνίου στο Προαύλιο της Πειραιώς ένα διαδραστικό έργο τέχνης και ταυτόχρονα, ένα μεγάλο παιχνίδι που τα παιδιά καλούνται να συναρμολογήσουν, χτίζοντας πολιτείες, κτίρια, γέφυρες και κάθε είδους περιβάλλοντα.
Δράσεις στην πόλη
Η έννοια του διαφορετικού αγγίζει όμως και την «ξενότητα» και το κατά πόσον μπορούμε να αφομοιώσουμε στην καρδιά της κάθε γειτονιάς πρόσφυγες και μετανάστες. Αυτό είναι το θέμα της παράστασης του Παντελή Φλατσούση, που, με κύριο όχημα τις αφηγήσεις παιδιών διαφόρων εθνικοτήτων που μεγαλώνουν στην Kυψέλη, επιχειρεί να δώσει μια διαφορετική οπτική της εκεί καθημερινότητας. Στο « Άνοιγμα » το φεστιβάλ παραμένει πιστό και στη θεματική της ποίησης και της λογοτεχνίας, που ξεκλειδώνει την προσωπική σχέση του καθενός με την πόλη, φιλοξενώντας τρεις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες προτάσεις: Τη Σινε- παρμένη του Ερνάν Ριβέρα Λετελιέρ (Hernán Rivera Letelier), μια ιστορία που συνδέει το σινεμά με τη δίψα της αφήγησης, την οποία σκηνοθετεί ο Θανάσης Χαλκιάς σε αγαπημένα θερινά σινεμά της Αθήνας· το Amica mea, μια σκηνική σύνθεση ερωτικών επιστολών του Oβιδίου για το πάθος και την απώλεια, από τους Lotus eaters και τον υποσχόμενο σκηνοθέτη από τη Θεσσαλονίκη Πάνο Δεληνικόπουλο, στο χώρο του Κεραμικού· και μια σύνθεση από τα άπαντα του σημαντικού πεζογράφου και ποιητή Μάριου Χάκκα, που η Ζωή Ξανθοπούλου, με παρουσία στην Ελλάδα και το εξωτερικό, θα παρουσιάσει γύρω από το σπίτι του στην Καισαριανή με τη συμμετοχή κατοίκων της γειτονιάς.
Eπίσης συνεχίζονται οι πολύ επιτυχημένες συνεργασίες με το Ωδείο Αθηνών, την Ταινιοθήκη της Ελλάδας, την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού με τις δημοφιλείς ξεναγήσεις του Μανώλη Κορρέ και φυσικά, με το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, που προτείνει για το φετινό πρόγραμμα την πολύ ενδιαφέρουσα σειρά δράσεων Ανθρωπότητες, με ποιητικό περικείμενο την Αγία Γραφή σε συνεργασία με κοινωνικές δομές του Πειραιά.
