Υποχρεωμένοι να καταβάλλουν μεγάλα ποσά σε φόρους εισοδήματος, ενδέχεται να βρεθούν χιλιάδες άνεργοι φορολογούμενοι κατά την υποβολή δηλώσεων για τα εισοδήματα του 2017, εφόσον δεν προσέξουν καλά τις παγίδες, που υπάρχουν στην ισχύουσα νομοθεσία.
Οι παγίδες, όπως αναφέρει ο Ελεύθερος Τύπος, έχουν στηθεί μέσω των διατάξεων που προβλέπουν τη φορολόγηση των επιδομάτων ανεργίας σε περίπτωση που τα λοιπά εισοδήματα του ανέργου -πραγματικά ή τεκμαρτά – υπερβαίνουν τις 10.000 ευρώ καθώς επίσης και μέσω των ρυθμίσεων για τα τεκμήρια διαβίωσης, βάσει των οποίων το συνολικό ύψος του ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος κάθε ανέργου προσδιορίζεται συνήθως σε επίπεδο εξωπραγματικό, οδηγώντας σε υπέρμετρες φορολογικές επιβαρύνσεις αλλά και σε απώλεια κοινωνικών επιδομάτων.
Τι ισχύει
Σύμφωνα με τα όσα επισημαίνονται στην υπ’ αριθμόν ΠΟΛ. 1068/2018 απόφαση του διοικητή της ΑΑΔΕ Γ. Πιτσιλή, αλλά και στο βιβλιάριο οδηγιών για τη συμπλήρωση των φετινών δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, κάθε φορολογούμενος που ήταν άνεργος κατά τη διάρκεια του 2017 θα πρέπει να έχει υπόψη του ότι:
1 Στους κωδικούς 661-662 του πίνακα 6 της φετινής φορολογικής δήλωσης (Ε1) πρέπει να αναγράψει το επίδομα ανεργίας που έλαβε εντός του έτους αυτού από το ταμείο ανεργίας του, δηλαδή από τον ΟΑΕΔ ή το ΓΕΝΕ ή το ΕΤΑΠ-ΜΜΕ. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, το επίδομα ανεργίας απαλλάσσεται από το φόρο εισοδήματος μόνο εφόσον το άθροισμα των λοιπών εισοδημάτων του άνεργου φορολογούμενου δεν έχει υπερβεί κατά τη διάρκεια του 2017 τις 10.000 ευρώ. Εάν δηλώνεται επίδομα ανεργίας στους ανωτέρω κωδικούς και τα λοιπά εισοδήματα του άνεργου φορολογουμένου (πραγματικό, τεκμαρτό, απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο) υπερβαίνουν τις 10.000 ευρώ, τότε το ποσό του επιδόματος ανεργίας θα προστίθεται στο φορολογητέο εισόδημά του και θα υπόκειται σε φόρο εισοδήματος και, ενδεχομένως, σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
Αυτό σημαίνει, πρακτικά, ότι:
* Αν τα ετήσια εισοδήματα του ανέργου τα οποία υπερέβησαν τις 10.000 ευρώ το 2017 προέρχονται αποκλειστικά από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, τότε θα αθροίζονται με το επίδομα ανεργίας και θα φορολογούνται ενιαία με βάση την κλίμακα φόρου εισοδήματος των μισθωτών, δηλαδή λαμβανομένου υπόψη αφορολόγητου ορίου 8.636-9.545 ευρώ, και κατόπιν με συντελεστές φόρου κλιμακούμενους από 22% έως 45%.
* Αν τα άνω των 10.000 ευρώ ετήσια εισοδήματα του ανέργου προέρχονται αποκλειστικά από αγροτικές δραστηριότητες, τότε θα φορολογούνται αυτοτελώς με την κλίμακα φόρου των εισοδημάτων από επιχειρηματικές δραστηριότητες, δηλαδή από το πρώτο ευρώ και με συντελεστές κλιμακούμενους από 22% έως 45%, ενώ το επίδομα ανεργίας θα υπόκειται σε φόρο ξεχωριστά με βάση την κλίμακα φόρου εισοδήματος των μισθωτών, οπότε θα είναι αφορολόγητο μέχρι το επίπεδο των 8.636-9.545 ευρώ σε ετήσια βάση.
* Αν τα άνω των 10.000 ευρώ ετήσια εισοδήματα του ανέργου προέρχονται αποκλειστικά από εκμετάλλευση ακινήτων, τότε θα φορολογούνται αυτοτελώς με την κλίμακα φόρου των εισοδημάτων από ακίνητα, δηλαδή από το πρώτο ευρώ και με συντελεστές κλιμακούμενους από 15% έως 45%, ενώ το επίδομα ανεργίας θα υπόκειται σε φόρο ξεχωριστά με βάση την κλίμακα φόρου εισοδήματος των μισθωτών, δηλαδή θα είναι αφορολόγητο μέχρι το επίπεδο των 8.636-9.545 ευρώ σε ετήσια βάση.
* Αν τα άνω των 10.000 ευρώ ετήσια εισοδήματα του ανέργου προέρχονται από πολλές και διαφορετικές πηγές, τότε για κάθε επιμέρους ποσό θα ισχύει ο προβλεπόμενος από τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος τρόπος φορολόγησης (είτε αυτοτελώς βάσει κλίμακας συντελεστών είτε εξαντλουμένης της φορολογικής υποχρέωσης από την παρακράτηση του φόρου στην πηγή κ.λπ.).
* Αν το άθροισμα του επιδόματος ανεργίας και του συνολικού ποσού των λοιπών ετήσιων εισοδημάτων του ανέργου υπερβαίνει τις 12.000 ευρώ, τότε επί του αθροίσματος αυτού θα επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης με συντελεστές κλιμακούμενους από 2,2% έως 10%.
2 Σε κάθε περίπτωση ανέργου στην οποία το πραγματικό εισόδημα που αποκτήθηκε το 2017 ήταν πολύ χαμηλό, το τεκμαρτό ποσό φορολογητέου εισοδήματος που θα του προσδιορίσει η Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (Δ.ΗΛΕ.Δ.) της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης, κατά την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης, θα είναι υψηλότερο από το πραγματικό. Στην περίπτωση αυτή, η προστιθέμενη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος που θα έχει προκύψει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης (του ελάχιστου τεκμηρίου διαβίωσης των 3.000 ευρώ αν είναι άγαμος ή των 2.500 ευρώ αν είναι έγγαμος και των τεκμηρίων διαβίωσης για τις κατοικίες, τα Ι.Χ. κ.λπ. που χρησιμοποίησε το 2017) θα φορολογηθεί, βάσει των διατάξεων της παραγράφου 1δ του άρθρου 34 του ν. 4172/2013, με την κλίμακα φόρου εισοδήματος των μισθωτών, δηλαδή λαμβανομένου υπόψη αφορολόγητου ορίου 8.636-9.545 ευρώ, ανεξαρτήτως της διάρκειας της ανεργίας εντός του 2017. Ομως, η ευνοϊκή αυτή κλίμακα φορολόγησης θα εφαρμοστεί, κατά την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης, μόνο υπό την προϋπόθεση ότι το ταμείο ανεργίας στο οποίο υπάγεται ο άνεργος φορολογούμενος, δηλαδή ο ΟΑΕΔ ή το ΓΕΝΕ ή το ΕΤΑΠ – ΜΜΕ, έχει συμπεριλάβει τα στοιχεία του στις καταστάσεις με τα δεδομένα όλων των ανέργων του κατά το έτος 2017, τις οποίες έχει διαβιβάσει στη Δ.ΗΛΕ.Δ. της ΑΑΔΕ.
Αν τα στοιχεία του δεν περιλαμβάνονται στις καταστάσεις αυτές, τότε ο ίδιος δεν θα αναγνωριστεί ως άνεργος από το TAXISnet κατά την εκκαθάριση της φορολογικής του δήλωσης και αν το πενιχρό εισόδημα που απέκτησε το 2017 προέρχεται εξ ολοκλήρου ή κατά το μεγαλύτερο μέρος του από μη μισθωτές πηγές, θα φορολογηθεί, για την προστιθέμενη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος που θα έχει προκύψει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης, με βάση την επαχθή φορολογική κλίμακα που ισχύει για τα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα, δηλαδή με συντελεστή 22%. Επιπλέον, επί του υπέρογκου ποσού φόρου που θα προκύψει με βάση την επαχθή αυτή κλίμακα θα υπολογιστεί και προκαταβολή φόρου 100%, με συνέπεια η τελική φορολογική επιβάρυνση να εκτοξευθεί στο 44% του ανύπαρκτου και ουσιαστικά εικονικού και εξωπραγματικού φορολογητέου εισοδήματος που θα έχει προσδιοριστεί με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης!
Συνεπώς, κάθε φορολογούμενος που ήταν άνεργος εντός του 2017, αλλά τα στοιχεία του δεν περιελήφθησαν σ’ αυτά που εστάλησαν, υπό μορφή ηλεκτρονικών αρχείων, από τα ταμεία ανεργίας στη Δ.ΗΛΕ.Δ. της ΑΑΔΕ, με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζεται από το ΤΑΧΙSnet ως «άνεργος», θα πρέπει, για να αποφύγει την άκρως δυσάρεστη εξέλιξη της υπερφορολόγησης με βάση τα τεκμήρια, να προσκομίσει ο ίδιος στην αρμόδια ΔΟΥ βεβαίωση ανεργίας από τον ΟΑΕΔ ή τους λοιπούς αρμόδιους φορείς, που να αποδεικνύει ότι ήταν άνεργος κατά το έτος 2017 για το οποίο φορολογείται.
3 Ακόμη και σε περίπτωση που το τεκμαρτό εισόδημα είναι μεγαλύτερο από το πραγματικό το οποίο πρόκειται να δηλωθεί στη φετινή φορολογική δήλωση, η επιπλέον διαφορά φορολογητέου εισοδήματος που προκύπτει μπορεί να δικαιολογηθεί με διάφορους νόμιμους τρόπους ώστε ο υπολογισμός του φόρου να γίνει όχι επί του -συνήθως πολύ υψηλού – τεκμαρτού εισοδήματος αλλά επί του σημαντικά χαμηλού πραγματικού και εν τέλει το χαμηλό αυτό εισόδημα να λαμβάνεται υπόψη ως το ετήσιο εισόδημα του ανέργου, σε κάθε περίπτωση χορήγησης κοινωνικού επιδόματος βάσει εισοδηματικών κριτηρίων. Η δικαιολόγηση της επιπλέον διαφοράς φορολογητέου εισοδήματος μπορεί να γίνει κυρίως:
* με την επίκληση ποσών που δανείστηκε ο φορολογούμενος από το τραπεζικό σύστημα, από συγγενείς ή φίλους,
* με την επίκληση χρηματικών ποσών που του δώρισαν οι γονείς του ή κληρονόμησε,
* με την επίκληση άλλων ποσών που έλαβε κατά τη διάρκεια του 2017, τα οποία δεν αποτελούν εισόδημα (κέρδη από λαχεία, αποζημιώσεις από ασφαλιστικές εταιρίες κ.λπ.) ή θεωρούνται εισόδημα αλλά έχουν φορολογηθεί αυτοτελώς, στην πηγή, με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης ή έχουν απαλλαγεί νομίμως από τη φορολογία,
* με την επίκληση εισοδημάτων που αποκτήθηκαν νομίμως και δηλώθηκαν κατά τα προηγούμενα έτη και τα οποία κατά τη διάρκεια του 2017 αναλώθηκαν (μέθοδος «ανάλωσης» κεφαλαίου προερχόμενου από εισοδήματα παρελθόντων ετών).
