Πλήθος οι φωτογραφικές διατάξεις και τα πονηρά σημεία για φίλους στον αντιπεριβαλλοντικό νόμο.
Απτόητη παρά τις σφοδρές αντιδράσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων, αντιπολίτευσης και πολιτών, η κυβέρνηση την περασμένη Τρίτη ολοκλήρωσε το έργο της ψηφίζοντας εν μέσω πανδημίας και πληθώρας κινητοποιήσεων σε όλη την Ελλάδα το πολιτογραφημένο πλέον «αντιπεριβαλλοντικό» νομοσχέδιο. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης παρουσιάστηκε ως εκσυγχρονιστής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, εντούτοις, όπως καταγγέλλουν περιβαλλοντικές οργανώσεις, πολλές από τις διατάξεις του νομοσχεδίου χαρακτηρίζονται φωτογραφικές, ενώ το περιβάλλον για ακόμη μια φορά γίνεται θυσία στον βωμό μεγαλοεπενδυτών.
Είναι χαρακτηριστική ανακοίνωση της Ενωσης Διοικητικών Δικαστών με την οποία εκφράζεται ανησυχία σχετικά με τις ταχύρρυθμες διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης, «οι οποίες δεν θα διασφαλίζουν αντικειμενικώς τον πλήρη έλεγχο της τήρησης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, στις διατάξεις που αφορούν την έρευνα για υδρογονάνθρακες, στις διατάξεις για τις οικιστικές πυκνώσεις και στην κατάργηση του καθεστώτος προστατευόμενων περιοχών».
Πολεοδομούνται Μάτι και Κόκκινο Λιμανάκι
Στο νομοσχέδιο προβλέπεται επίσης, όπως δήλωσε ο δήμαρχος Ραφήνας – Πικερμίου Ευάγγελος Μπουρνούς, ότι πολεοδομούνται οι περιοχές Μάτι και Κόκκινο Λιμανάκι σχεδόν στο σύνολό τους. Πρόκειται για γενικόλογη διάταξη που δίνει τη δυνατότητα πολεοδόμησης σε αυτές τις περιοχές, εντούτοις είναι ορατός ο κίνδυνος της μη απαραίτητης ρυμοτομικής αλλαγής της περιοχής καθώς και της μη κατεδάφισης κάποιων αυθαίρετων κτιρίων, όπως αυτά που βρίσκονται στο παράλιο μέτωπο και δεν επέτρεψαν την έξοδο του κόσμου προς τη θάλασσα το τραγικό απόγευμα της 23ης Ιουλίου 2018.
Οι επίμαχες εκτάσεις δεν κατονομάζονται στο νομοσχέδιο, παρά αναφέρονται αριθμοί συμβολαίων του 1930 βάσει των οποίων μεταβιβάστηκαν. Ως εκ τούτου, στο νομοσχέδιο αναφέρεται ότι οι συγκεκριμένες εκτάσεις «έχουν απολέσει τον δασικό τους χαρακτήρα και έχουν καταστεί κλήροι εποικισμού» και αποφάσεις προστασίας τους ή κήρυξής τους ως αναδασωτέες «ανακαλούνται αυτοδικαίως». Στην αιτιολογική έκθεση του νόμου αναφέρεται ότι η διάταξη επιβάλλεται «για την ανάταξη και την προστασία των περιοχών που επλήγησαν από τις φονικές πυρκαγιές του 2018 και επιχειρείται να αποφευχθεί η επανεμφάνιση πυρκαγιών αλλά και μελλοντικών φυσικών καταστροφών…».
«Να μην τακτοποιηθούν όλα τα αυθαίρετα»
Η επίμαχη διάταξη, σύμφωνα με όσα δήλωσε στο Documento ο αρχιτέκτονας πολεοδόμος Σπύρος Τσαγκαράτος, «δίνει μια δυνατότητα για πολεοδόμηση, γιατί το μεγάλο πρόβλημα σε αυτές τις περιοχές της βορειοανατολικής Αττικής είναι ότι είναι χαρακτηρισμένες δασικές. Αρα δεν μπορούσε να γίνει πολεοδόμηση. Αυτό ήταν απίστευτα υποκριτικό γιατί η πολιτεία άφησε να καταπατηθούν αυτά τα δάση και εισπράττει έσοδα από τους κατοίκους, στους οποίους λέει ότι δεν μπορούν να πολεοδομηθούν γιατί είναι σε δασική έκταση».
Επομένως ο κ. Τσαγκαράτος θεωρεί ότι «είναι θετικό ότι δίνεται η δυνατότητα πολεοδόμησης, όμως η συγκεκριμένη διάταξη δεν λύνει τα θέματα. Αν η πολεοδόμηση γίνει με τη λογική ότι πολεοδομούμε τα κτίρια που υπάρχουν, τότε ουσιαστικά κάνεις το πρόβλημα νόμιμο, τίποτε άλλο. Αν θες να πας σε πραγματική πολεοδόμηση, λες ότι θα αφήσεις μια ζώνη στο θαλάσσιο μέτωπο ενός βάθους ικανού, 40, 50 ή 60 μέτρων, όπου οι κάτοικοι θα μπορούν να μαζεύονται για να μην καίγονται και απαλλοτριώνεις όσα σπίτια βρίσκονται μπροστά στη θάλασσα. Αν η πολεοδόμηση γίνει βάσει αυτής της ζώνης, με δρόμους κάθετους σε αυτή για να υπάρχει πρόσβαση, τότε έχει ένα νόημα η διάταξη. Αλλά αυτό δεν φαίνεται τώρα. Δεν παρουσιάζεται ένα σχέδιο όπως αυτό υλοποιείται. Αν πάμε στη λογική τακτοποίησης των αυθαιρέτων, δυστυχώς χάσαμε, διότι δεν μπορούν να τακτοποιηθούν όλα τα αυθαίρετα εκεί. Και δεν πρέπει. Αν δεν κατεδαφιστούν κάποια αυθαίρετα, νομιμοποιείται μια τραγική υφιστάμενη κατάσταση. Αρα το κρίσιμο δεν είναι αυτός ο νόμος, αλλά τι θα γίνει με αυτό τον νόμο».
«Θα κάνει ό,τι θέλει το υπουργείο»
Σημαντικό απότοκο του νομοσχεδίου είναι και οι αλλαγές στη διαχείριση των απορριμμάτων. Ο υπουργός αποκτά υπερεξουσίες σε βάρος της τοπικής αυτοδιοίκησης, νομιμοποιούνται ακόμη και παράνομοι σταθμοί μεταφόρτωσης απορριμμάτων (ΣΜΑ) –η νομιμοποίηση αφορά το σημείο στο οποίο λειτουργούν και το χρονικό διάστημα της νομιμοποίησης μειώθηκε από τα πέντε στα τρία χρόνια ύστερα από αλλαγή της τελευταίας στιγμής–, προωθούνται αναχρονιστικές πρακτικές όπως η καύση και ευνοείται η ανάμειξη ιδιωτών στη διαχείριση στερεών αποβλήτων στα νησιά. Η κυβέρνηση επεκτείνει ακόμη περαιτέρω το συγκεντρωτικό μοντέλο που έχει συντελέσει στη δημιουργία γιγαντιαίων χωματερών.
«Υπάρχουν κάποιες συντομεύσεις αναφορικά με τον εθνικό σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων, που λένε ότι αν η περιφέρεια δεν αποφασίσει για το περιφερειακό σχέδιο εντός δυο μηνών, θα αποφασίσει το υπουργείο. Αυτό είναι δίκοπο μαχαίρι. Να γίνει γρήγορα, αλλά να γίνει και καλά. Οι υπηρεσίες συνήθως δεν απαντάνε εντός δύο μηνών επειδή δεν έχουν προσωπικό. Οι περιφέρειες και η τοπική αυτοδιοίκηση μπαίνουν στην άκρη. Χρειάζεται προσοχή επειδή θα κάνει ό,τι θέλει το υπουργείο» ανέφερε στο Documento ο Φίλιππος Κυρκίτσος, πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης και εκπρόσωπος του ECO-Παρατηρητηρίου.
Υπάρχει επίσης πρόβλεψη «όπου το υπουργείο για λόγους δημόσιου συμφέροντος όταν υπάρχουν προβλήματα με την τοπική κοινωνία – για ΧΥΤΑ ή επειδή έκλεισαν χώροι ανεξέλεγκτης ταφής απορριμμάτων (ΧΑΔΑ)– αναλαμβάνει την επίλυση του προβλήματος. Δεν αναφέρονται όμως οι λύσεις. Σε αρκετές περιπτώσεις όταν κλείνει ο ΧΑΔΑ τα σκουπίδια μεταφέρονται ακόμη και 200 χιλιόμετρα μακριά. Αυτό είναι οικονομικά και περιβαλλοντικά ασύμφορο» επισημαίνει.
«Από το χρήμα φαίνεται η πρόθεση ενός κόμματος»
«Εχουμε προτείνει μια επιτόπου διαχείριση, όπου πάνω στον ΧΑΔΑ θα στηθεί μηχανολογικός εξοπλισμός ώστε να γίνει διαλογή, ανάκτηση υλικών και τα υπολείμματα αν χρειαστεί να μεταφέρονται» λέει ο κ. Κυρκίτσος και συνεχίζει: «Αντιθέτως, στο νομοσχέδιο αφήνεται ως ανοιχτό ενδεχόμενο ακόμη και η μεταφορά των απορριμμάτων. Οποια λύση τούς έρθει θα επιβάλλεται με νόμο. Μπορεί να τους έρθει ως λύση η μεταφορά απορριμμάτων με 300 ευρώ τον τόνο, ώστε τα φιλαράκια τους να πάρουν αυτά τα λεφτά. Στην Κέρκυρα λένε να πάνε τα σκουπίδια στην Κοζάνη, κάτι που θα είναι τραγικό και πολύ κοστοβόρο».
Τα τοπικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων «είχαν εξαγγελθεί επί ΣΥΡΙΖΑ. Τότε είπαμε ότι δεν χρειάζονται τόσο αναλυτικά τοπικά σχέδια, αφού δεν έμπαιναν όρια στο τι πρέπει να κάνει κάθε δήμος και τι είναι αρμοδιότητα περιφερειακού σχεδιασμού. Στην Αττική όλοι οι δήμοι πρότειναν το δικό τους πράσινο σημείο, τη δική τους μονάδα, το δικό τους σύστημα. Αυτά δεν γίνονται. Το πού θα γίνουν ΧΥΤΑ και πού μονάδες είναι υπερτοπικές αποφάσεις. Λένε για τοπικά σχέδια αλλά δεν έχουν δοθεί σαφείς οδηγίες για το τι θα περιλαμβάνουν» σημειώνει.
«Μεγάλο αγκάθι τα περιφερειακά σχέδια»
«Το νομοσχέδιο αντί να εκσυγχρονίσει τη νομοθεσία για την επεξεργασία των αποβλήτων την κάνει ακόμη πιο αντιπεριβαλλοντική. Δεν είναι εκσυγχρονισμός αυτό αλλά αναχρονισμός. Υπάρχουν διατάξεις που αφορούν την τροποποίηση των εθνικών σχεδίων (σ.σ.: παρατάθηκε η ισχύς του από τα πέντε στα δέκα χρόνια) από το υπουργικό συμβούλιο, χωρίς να γνωρίζουμε τι θα αφορούν αυτές οι τροποποιήσεις. Οπως όμως έχει δηλώσει εδώ και κάποιους μήνες ο κ. Χατζηδάκης, το εθνικό σχέδιο θα αλλάξει προκειμένου να εισαχθεί η τεχνολογία της ενεργειακής αξιοποίησης των απορριμμάτων. Δηλαδή η καύση» ανέφερε στο Documento ο Θωμάς Μπιζάς, εκ των επικεφαλής της συλλογικότητας Δυτικό Μέτωπο.
Τα περιφερειακά σχέδια «αποτελούν μεγάλο αγκάθι, ειδικά για την Αττική. Το περιφερειακό σχέδιο της Αττικής εγκρίθηκε το 2016 και ο περιφερειάρχης το άλλαξε ήδη στην πράξη: Κατήργησε μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων, δύο του κεντρικού τομέα και μία του νοτιοανατολικού τομέα, και στη θέση τους κάνει μια νέα μονάδα στη Φυλή με σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και καύση. Η δυναμικότητά της θα είναι 550.000 τόνοι και θα είναι η μεγαλύτερη παγκοσμίως. Ηδη όμως η μεγαλύτερη παγκοσμίως είναι το ΕΜΑΚ Φυλής με 350.000 τόνους δυναμικότητα» λέει.
«Πονηρές» διατάξεις για αποφάσεις
Παράλληλα «υπάρχουν κάποιες “πονηρές” διατάξεις. Ο υπουργός μπορεί να πάρει αποφάσεις κατά παρέκκλιση των περιφερειακών σχεδίων σε έκτακτες ανάγκες. Η Αττική εδώ και χρόνια βρίσκεται σε έκτακτη ανάγκη. Εχει έναν μοναδικό ΧΥΤΑ στη Φυλή που δέχεται περίπου 1.800.000 τόνους απορρίμματα ετησίως και ουσιαστικά έχει ήδη κορεστεί: λειτουργεί με πανωσηκώματα και επεκτάσεις. Θεωρούμε σίγουρο ότι θα επικαλεστούν την έκτακτη ανάγκη είτε για να τον επεκτείνουν κι άλλο είτε για να προχωρήσουν σε εγκαταστάσεις μονάδων που δεν προβλέπονται από το περιφερειακό σχέδιο. Υπάρχει ένας διαγωνισμός για πολύ μεγάλη επέκταση του ΧΥΤΑ Φυλής. Πλέον θα μπορούν να επικαλεστούν το κατεπείγον την κατάστασης για να τον προχωρήσουν. Εχουμε το πιο συγκεντρωτικό μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων στον κόσμο, είμαστε πρώτη ευρωπαϊκή χώρα στην ταφή και τελευταία στην ανακύκλωση και οδεύουμε προς μια υπερσυγκεντρωτική εγκατάσταση» σημειώνει.
Σύμφωνα με όσα ανέφερε το Δυτικό Μέτωπο σε σχολιασμό των επίμαχων ρυθμίσεων, «πουθενά δεν εξηγείται για ποιον λόγο οι έκτακτες καταστάσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται από τον αρμόδιο υπουργό και όχι από τα κατά τον νόμο αρμόδια όργανα και φορείς. Μήπως αυτό αποτελεί διευκόλυνση φίλιων περιφερειακών αρχών (για παράδειγμα της Αττικής), που δεν θέλουν να επωμιστούν το βάρος επιλογών που έχουν πολιτικό κόστος;».
Το υφιστάμενο εθνικό σχέδιο, όπως αναφέρει ο κ. Μπιζάς, «είναι κατηγορηματικά αντίθετο στην καύση των υπολειμματικών σύμμεικτων, που βγαίνουν κυρίως από τα εργοστάσια επεξεργασίας χαρτιού και πλαστικού. Αυτό θέλουν να το αλλάξουν προκειμένου να κάνουν μονάδες καύσης υπολειμματικών σύμμεικτων για συμπαραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτή η τεχνολογία εγκαταλείπεται από την Ευρώπη επειδή μολύνει και καταναλώνει πρώτες ύλες που θα μπορούσαν να ανακυκλωθούν».
Σημαντικό ζήτημα εγείρεται και για τους ΣΜΑ: «Υπάρχουν πολλοί μικροί ΣΜΑ στην Αττική, όπου συμπιέζονται τα σκουπίδια και μετά στέλνονται στη Φυλή. Το νομοσχέδιο νομιμοποιεί πολλούς που δεν έχουν αδειοδότηση και λειτουργούν παράνομα. Θα γίνουν ΣΜΑ σε δήμους όπως των Αγίων Αναργύρων και του Καματερού, παρότι δεν υπάρχει σχετική απόφαση δημοτικού συμβουλίου, παρά μόνο εισήγηση από μια τεχνική υπηρεσία. Γενικότερα, σε μια αποκεντρωμένη διαχείριση οι ΣΜΑ δεν θα είχαν λόγο ύπαρξης, αφού θα υπήρχαν μονάδες επεξεργασίας και χώροι υγειονομικής ταφής» επισημαίνει.
«Δεν είναι εκσυγχρονισμός αλλά αναχρονισμός»
Σχετικά με τη διαχείριση αποβλήτων στα νησιά ο κ. Μπιζάς υπογράμμισε ότι «δημιουργούνται ΦΟΔΣΑ ιδιωτικού δικαίου κι αυτό γιατί εξυπηρετούν καλύτερα τα ιδιωτικά συμφέροντα». Οπως άλλωστε αναφέρει το Δυτικό Μέτωπο: «Η επιδίωξη για μετατροπή των φορέων διαχείρισης αποβλήτων από ΝΠΔΔ σε ΝΠΙΔ είναι παλιότερη (από την εποχή της συζήτησης του υφιστάμενου εθνικού σχεδιασμού), εξυπηρετεί την ευκολότερη ανάμειξη ιδιωτών στο έργο της διαχείρισης αποβλήτων και δυσκολεύει τον κοινωνικό έλεγχο».
Αναφορικά με τα βιοαπόβλητα, «ο περιφερειάρχης Αττικής μοιράζει 80 απορριμματοφόρα και κάποιους κάδους βιοαποβλήτων σε δήμους με στόχο να μαζευτούν μέχρι το τέλους του χρόνου ή στις αρχές του επόμενου 200.000 τόνοι βιοαποβλήτων. Τα βιοαπόβλητα της Αττικής είναι συνολικά 900.000 τόνοι ετησίως. Αρα μιλάμε για πιλοτικά προγράμματα σε κάποιους δήμους. Επειδή δεν υπάρχουν μονάδες επεξεργασίας βιοαποβλήτων, θα πηγαίνουν στο ΕΜΑΚ Φυλής, το οποίο σήμερα επεξεργάζεται ετησίως 1.750 τόνους βιοαποβλήτων. Οι κοντινοί δήμοι βρομάνε από την επεξεργασία αυτών των τόνων. Με 200.000 τόνους η ζωή των ανθρώπων θα γίνει αφόρητη. Τα βιοαπόβλητα πρέπει να συλλέγονται και να επεξεργάζονται με αποκεντρωμένο τρόπο σε μικρές μονάδες επεξεργασίας» καταλήγει.
