Βρέθηκα τις προάλλες στον αγώνα του Εθνικού κόντρα στην Επισκοπή για να συναντήσω τον καλύτερο φίλαθλο του ελληνικού πρωταθλήματος, τον Γιάννη Μαντζουράνη. Εκεί -μεταξύ άλλων- διαπίστωσα πως η κερκίδα των φανατικών οπαδών του Εθνικού ήταν βαμμένη στα μπλε, αλλά με έναν τρόπο διαφορετικό από αυτόν που είχα συνηθίσει να βλέπω στα γήπεδα: το μπλε της φανέλας, του διακριτικού T-shirt ή της vintage εμφάνισης της ομάδας ή της μπλε σημαίας. Κασκόλ μπλε πουθενά
Σύντομο flashback στον Απρίλιο του 1994. Ο Ολυμπιακός έχει μόλις νικήσει τον Παναθηναϊκό στον ημιτελικό του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος μπάσκετ (δεν αποκαλούνταν ακόμα Ευρωλίγκα). Βρίσκομαι στο Πασαλιμάνι με τον πατέρα μου, μπροστά από έναν πλανόδιο πωλητή και τον παρακαλάω σχεδόν γονατιστός και σχεδόν κλαίγοντας να μου αγοράσει ένα κόκκινο κασκόλ για να μπω κι εγώ στο ερυθρόλευκο πλήθος να πανηγυρίσω την πρόκριση στον τελικό με την Μπανταλόνα.
Αιφνιδιασμένος ο πατέρας από το ιερό πάθος του 10χρονου εαυτού μου, προτάσσει ένα 500αρικο και μου αγοράζει ένα κασκόλ πού έγραφε ‘Κόκκινος Θεός’ και είχε ζωγραφισμένο παραδίπλα τον δαφνοστεφανωμένο έφηβο. Μπαίνω στο σύννεφο ανθρώπων-βεγγαλικών που είχε στηθεί στην Γρηγορίου Λαμπράκη, στο σημείο που βρίσκεται σήμερα γνωστό πολυκατάστημα τεχνολογίας και κουλτούρας.
Επιστροφή στο Σήμερα
Συναντάω έξω από το γήπεδο της ΑΕΚ τον Κώστα, τον Θοδωρή, ύστερα τον Γιώργο, την Ιωάννα, τον Μιχάλη, τον Πέτρο, όλοι τους οπαδοί διαφορετικών ομάδων, όλοι τους γεννημένοι από το 1980 μέχρι το 1989, και τους κάνω την ίδια ερώτηση: “Υπάρχουν κασκόλ στα γήπεδα; Έχουμε λόγο να φοράμε οπαδικό κασκόλ σε αγώνες του ελληνικού πρωταθλήματος οποιουδήποτε αθλήματος;”
Ο Θοδωρής πιστεύει ότι κυκλοφορούν ακόμα πολλοί οπαδοί με κασκόλ στα γήπεδα, αλλά ότι όλο αυτό πάει να εξελιχθεί σε μια old school συνήθεια. Ο Γιώργος είναι βέβαιος γι’ αυτό: “Δεν τολμάς να φορέσεις κασκόλ στα γήπεδα, γιατί μετά μπορεί να σε βρουν οπαδοί αντίπαλης ομάδας και να σου κάνουν το οτιδήποτε, από το να σου ζητήσουν να το βγάλεις, μέχρι να σου σπάσουν το αυτοκίνητο”.
“Όσοι θα βάλουν κασκόλ, θα το φορέσουν στο χέρι ή στο κεφάλι ή θα το κρατάνε σαν σημαία, στο λαιμό μόνο οι παππούδες και τα παιδιά ηλικίας μέχρι 10-12 ετών. Ούτε καν πατεράδες που πάνε γήπεδο με τα παιδιά τους”, λέει ο Μιχάλης.
Όλοι συμφωνούν στο εξής: Τουλάχιστον στα ελληνικά γήπεδα, υπάρχει φόβος για το κασκόλ. Μπορείς να φορέσεις μια κόκκινη, μια κίτρινη, μια οποιουδήποτε χρώματος μπλούζα που να παραπέμπει στη φανέλα της ομάδας που υποστηρίζεις. Μπορείς να φορέσεις μαύρα χρώματα, που δεν παραπέμπουν σε καμία ομάδα. Αλλά το κασκόλ μιας ομάδας φορεμένο στο λαιμό του εκάστοτε οπαδού τείνει να εξαφανιστεί από τα γήπεδα. Το κασκόλ προκαλεί φόβο και καταστάσεις που κανείς δεν θέλει να βιώσει.
Και η μόδα;
Το GQ υποστηρίζει αναφανδόν να φοράς αθλητικό κασκόλ τον χειμώνα, λέγοντας ότι όποιος τολμήσει να το προσθέσει στο στιλιστικό οπλοστάσιό του δείχνει πιο αθλητικός και “σαν ένα κολεγιόπαιδο που είναι έτοιμο να κάνει κοπάνα από το άθλημα και να πάει κάπου αλλού, όπου είναι βέβαιο ότι θα περάσει πολύ ωραία”.
Το Vice, σε περσινή δημοσίευση, ανέδειξε το κασκόλ ως στιλιστικό αξεσουάρ, το οποίο παρουσιάστηκε στις εβδομάδες μόδας Παρισιού και Μιλάνο από τους οίκους Balenciaga και Vetements. Το κασκόλ σε αυτήν την περίπτωση είναι ένα faux στολίδι της χειμερινής ενδυμασίας του άντρα και έχει ελάχιστη σχέση με το γνήσιο κασκόλ το ορθόδοξο, το γηπεδικό, που όλοι αγαπήσαμε.
Τι συμβαίνει στο εξωτερικό
Από μια online συνομιλία οπαδών από όλο τον κόσμο στο Reddit με τίτλο “Γιατί οι οπαδοί του ποδοσφαίρου φοράνε ακόμα κασκόλ;” ανιχνεύουμε τα παρακάτω σχόλια:
> Στην Αργεντινή, αν φορέσεις κασκόλ και φανέλα, ρισκάρεις να σου κλέψουν την πολύτιμη φανέλα σου οι οπαδοί της αντίπαλης ομάδας ή και οι οπαδοί της δικής σου ομάδας.
> Ο αδελφός μου είχε δώσει τη φανέλα του σε κάτι τύπους πριν από χρόνια. Εγώ σε μια άλλη περίπτωση, όταν με περικύκλωσαν οπαδοί της Ιντεπεντιέντε, χρειάστηκε να το βάλω στα πόδια και τρέχοντας να φτάσω μέχρι το τρένο.
> Πια δεν φοράω τίποτα που μπορεί να έχει διακριτικά της Ρασίνγκ. Ούτε φανέλα ούτε κασκόλ. Τελευταία φορά που πήγα, άρχισε μια διαμάχη με την αστυνομία και βρέθηκα ανάμεσα σε ανταλλαγή δακρυγόνων και μολότοφ.
> Στην Αγγλία, μόνο μικρά παιδιά και περίεργοι τύποι φοράνε κασκόλ και φανέλες. Γιατί;
α) ρισκάρεις να σου επιτεθούν οπαδοί αντίπαλης ομάδας
β) δείχνεις γελοίος
> Αν δεν θέλεις να σου επιτεθούν χούλιγκαν, βάζεις ένα λευκό μπλουζάκι και ασπρόμαυρα αθλητικά παπούτσια. Και περνάς από την κερκίδα των φανατικών διακριτικά, αν χρειαστεί τους χτυπάς στον ώμο χαμογελώντας.
Τα συγκεκριμένα σχόλια αντιπροσωπεύουν τη συντριπτική πλειονότητα των οπαδών που συμμετέχουν στη συζήτηση, με ορισμένες εξαιρέσεις οπαδών από τη Σκανδιναβία, τη Γερμανία και την Αγγλία, που περιορίζουν το ζήτημα ‘κασκόλ’ σε μια αναγκαιότητα λόγω του βαρύ χειμώνα που ζουν στις χώρες τους.
Υπάρχουν σίγουρα κάποιες ανερχόμενες και αρκετά αμφισβητούμενες τάσεις μόδας στο γηπεδικό ντύσιμο, όπως η φανέλα “ΑΕΚτζής με φιλοπαναθηναϊκά αισθήματα” και οι ρετρό-vintage εμφανίσεις, αλλά το κασκόλ μοιάζει να αφορά μια μικρή μερίδα οπαδών που είναι μάλλον αρκετά νεαρή ηλικιακά ή αρκετά γερασμένη.
Το συμπέρασμα
Το γήπεδο ήταν και θα είναι μια κορυφαία κοινωνική συνάντηση, που κάποιοι θα την εκλάβουν σαν γιορτή και κάποιοι άλλοι σαν πόλεμο. Ζώντας σε μια κοινωνία όπου ο φόβος και το μίσος υφίστανται ως αντίρροπες δυνάμεις με ισχύ χειροβομβίδας έτοιμης να σκάσει, ο γηπεδικός ‘πόλεμος’ παραμένει δυνατά ως μια κατάσταση που περνάει από την ειρήνη στην αναζωπύρωση και ύστερα στην εκεχειρία με ταχύτητα φωτός.
Τα διακριτικά ομάδας όπως το κασκόλ συνεχίζουν και αποτελούν αναφορές ενός τέτοιου πολέμου
Από την άλλη, η ανδρική μόδα επιχειρεί να το εισαγάγει στην καθημερινότητα του σύγχρονου άνδρα, ως ένα ‘badass’ αξεσουάρ. Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης μόδας- γηπεδικής ρεαλιστικής καθημερινότητας; Προσωπικά, εκείνο το κασκόλ που αγόρασα με 500 δραχμές στα μεθεόρτια της πρόκρισης στον τελικό του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος μου λείπει και νιώθω άσχημα που ύστερα από κάποια μετακόμιση κατέληξε σε άγνωστο τόπο (σκουπίδια).
Το κασκόλ είναι κάτι που μπορεί να σε δέσει με μια μαγική αθλητική στιγμή. Όσοι πιστεύουν στη μαγεία του παιχνιδιού, όσοι νιώθουν (λίγο) τολμηροί, θα συνεχίσουν -ενίοτε- να φοράνε κασκόλ, σε σημείο που μπορεί να κρυφτεί εύκολα. Όχι όμως στο λαιμό, ε;
