Η οικονομία της Τουρκίας κλυδωνίζεται άγρια και ο Ερντογάν μοιάζει να μην αντιλαμβάνεται την κρισιμότητα της κατάστασης.
Το «πογκρόμ» που εξαπέλυσε στην κοινωνία αλλά και στον επιχειρηματικό κόσμο με αφορμή την απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του, δεν έχει μόνο ως συνέπεια την πολιτική αβεβαιότητα, όπως επισημαίνει το Tvxs, αλλά και την οικονομική.
Αυτό εκφράζεται και με την απόλυτη «γλώσσα» των αριθμών που δείχνουν απώλεια της επενδυτικής εμπιστοσύνης, περαιτέρω απαξίωση της λίρας, αύξηση της ανεργίας και απώλειες στον κλάδο του τουρισμού. Με μία ευφυή μεταφορά από τον κλάδο της οικολογίας, το Spiegel χαρακτηρίζει την κατάσταση στην χώρα ως την «εξαφάνιση» της «τίγρης της Ανατολής».
Το «κυνήγι μαγισσών» εναντίον όποιου ο Ερντογάν νομίζει ότι διατηρεί «σχέσεις» με τον αυτοεξόριστο στις ΗΠΑ πολιτικό αντίπαλό του, Φετουλάχ Γκιουλέν – όποτε δεν πρόκειται απλώς αφορμή για «ξεκαθάρισμα» παλιών πολιτικών «λογαριασμών» με αφορμή το πραξικόπημα – και το οποίο έχει οδηγήσει στην απόλυση 130.000 δημοσίων υπαλλήλων και σε 45.000 συλλήψεις πολιτών, επεκτείνεται και στην επιχειρηματικότητα. Δεκάδες σημαντικοί επιχειρηματίες βρέθηκαν πίσω από τα κάγκελα της φυλακής, κατηγορούμενοι ως «συνωμότες».
Το δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού φέρνει το παράδειγμα ενός εξέχοντος και γνωστού εκπροσώπου της επιχειρηματικής ελίτ της χώρας, του 56χρονου, Haci Boydak, ιδιοκτήτη των εταιρειών «Istikbal» και «Βoytas», οι οποίες αποτελούν υπολογίσιμο ανταγωνιστή του σουηδικού κολοσσού της ΙΚΕΑ, όχι μόνο στην τουρκική αγορά. Ο Boydak είναι εκλεκτός συνομιλητής των πολιτικών «σαλονιών» της χώρας, ενώ στην γενέτειρά του, την Καισάρεια, ένα στάδιο έχει πάρει το όνομά του.
Αυτός ο λαμπερός κύκλος όμως πάει να κλείσει. Ο Ερντογάν υποπτεύεται τον Boydak ως «υποστηρικτή» του Γκιουλέν. Η αστυνομία συνέλαβε τον επιχειρηματία, μαζί με δύο άλλα ανώτερα στελέχη της εταιρείας και τους φυλάκισε σε μια φυλακή κοντά στην Άγκυρα. Τα περιουσιακά στοιχεία του Boydak κατασχέθηκαν και οι εταιρείες του τέθηκαν σε καθεστώς πτώχευσης. Ακόμη και το «Boydak Arena» στην Καισάρεια άλλαξε όνομα.
Η τακτική αυτή του Τούρκου προέδρου δεν ήταν χωρίς συνέπειες. Το τουρκικό οικονομικό θαύμα βρίσκεται σε διαδικασία μετασχηματισμού στο αντίθετό του: το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της χώρας, το οποίο έφτασε στο 9% σε ένα σημείο, υπό την ηγεσία του Ερντογάν, είδε μια πτώση κατά ένα 1,8% στο τρίτο τρίμηνο του 2016 σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2015. Τον Δεκέμβριο η ανεργία σκαρφάλωσε στο 13%, το υψηλότερο τα τελευταία επτά χρόνια. Ενώ, η τουρκική λίρα βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου, γεγονός που έφερε τις τουρκικές εταιρείες που έχουν χρέος σε δολάρια ΗΠΑ, σε εξαιρετικά δύσκολη θέση.
Το περιοδικό εκτιμά ότι αυτή η κατάσταση θα επιδράσει αρνητικά στις εκλογικές επιδόσεις του Ερντογάν στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου για τις συνταγματικές αλλαγές, οι οποίες, αν εγκριθούν, θα δώσουν στον πρόεδρο μεγαλύτερες εξουσίες από αυτές τις οποίες απολαμβάνει σήμερα.
Εκτιμά επίσης, ότι εκατομμύρια Τούρκοι δεν στήριξαν τον Ερντογάν λόγω της εθνικιστικής ατζέντας του και της ισλαμιστικής τάσης του, αλλά λόγω της υπόσχεσής του για ευημερία. Υπό την ηγεσία του η μεσαία τάξη αναπτύχθηκε, αλλά τώρα ανησυχεί ότι το βιοτικό της επίπεδο μπορεί να βυθιστεί και πάλι. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα, τα δύο τρίτα των Τούρκων είναι δυσαρεστημένοι με τις οικονομικές εξελίξεις στη χώρα τους. Ακόμα και σε μέρη όπως η Καισάρεια, που θεωρείται προπύργιο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν (ΑΚΡ), ο πρόεδρος αντιμετωπίζει αρνητικές κρίσεις.
Μια πόλη φάντασμα
Μια ψυχρή μέρα του περασμένου Μαρτίου, ο 54χρονος επιχειρηματίας, Κενάν Μαρασλί, έκανε μια βόλτα σε όλη την πλατεία της αγοράς της Καισάρειας. Πολλά καταστήματα ήταν κλειστά και είχαν πωλητήρια στις τζαμαρίες. «Η Καισάρεια έχει γίνει μια πόλη-φάντασμα», λέει ο Μαρασλί. «Ακόμα και στην Χούντα, την δεκαετία του 1980, η κατάσταση δεν ήταν τόσο απελπιστική όσο είναι σήμερα.».
Ο ίδιος Μαρασλί είναι χονδρέμπορος ειδών παντοπωλείου στην Καισάρεια και λέει ότι η δουλειά έπεσε μετά την απόπειρα πραξικοπήματος. Τον Δεκέμβριο πραγματοποιήθηκε επίθεση σε στρατιωτικό λεωφορείο. Σε απάντηση, εθνικιστικός όχλος επιτέθηκε στα γραφεία του φιλοκουρδικού κόμματος HDP. Ο Μαρασλί, ο οποίος είναι υποστηρικτής του HDP, έγινε δέκτης απειλών. Αναγκάστηκε να κλείσει το μαγαζί, όπως και πολλοί άλλοι.
Η Καισάρεια βρίσκεται στην καρδιά της Ανατολίας, περίπου σε ίση απόσταση από τις ακτές της Μεσογείου στα δυτικά και από τα σύνορα με το Ιράν στα ανατολικά. Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, ο πληθυσμός του είχε εκρηκτική αύξηση, φτάνοντας 1,4 εκατομμύρια κατοίκους από 500.000 που είχε πριν. Το 2004, η πόλη μπήκε για πρώτη φορά στο βιβλίο Γκίνες, διότι ιδρύθηκαν 139 εταιρείες μέσα σε μια μέρα. Μία από αυτές ήταν και του φυλακισμένου σήμερα Boydak, ο οποίος απασχολούσε περισσότερους από 12.000 εργαζόμενους και εξήγαγε τα προϊόντα του σε περισσότερες από 140 χώρες, ενώ ήταν ένας από τους σημαντικότερους δωρητές του ίδιου του ΑΚΡ, δηλαδή του προεδρικού κόμματος. Η δεξαμενή σκέψης «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Σταθερότητας» περιγράφεται τον Boydak ως «ισλαμική Καλβινιστή», έναν άνθρωπο που συνδυάζει το Ισλάμ με τον εκσυγχρονισμό, τον καπιταλισμό με την ευσέβεια.
Τους τελευταίους μήνες ο Ερντογάν έκλεισε περίπου 800 εταιρείες και προχώρησε σε κατασχέσεις συνολικού ύψους 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μόνο στην Καισάρεια 60 ιδιοκτήτες επιχειρήσεων έχουν συλληφθεί με τις ίδιες κατηγορίες περί συνωμοσίας, συμπεριλαμβανομένου του επικεφαλής του τοπικού εμπορικού και βιομηχανικού επιμελητηρίου. Οι εξαγωγές από την περιοχή γύρω από την Καισάρεια μειώθηκαν κατά τουλάχιστον 4% πέρυσι, ενώ δύο στα πέντε καταστήματα στο κέντρο της πόλης έχουν κλείσει μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, λέει ο Μαρασλί.
