Ορίζοντες Τέχνης

«Όταν το φως χορεύει, μιλάω δίκαια»

Να γνωρίσουμε καλύτερα την προσωπικότητα του πολυσχιδoύς Γιώργου Σεφέρη υπόσχεται το Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη μέσα από μία έκθεση που διοργανώνει και θα διαρκέσει από τις 3 Νοεμβρίου 2017 έως τις 21 Ιανουαρίου 2018. «Όταν το φως χορεύει, μιλάω δίκαια. Ο Γιώργος Σεφέρης και η ποίησή του μέσα από τη ζωγραφική και τις φωτογραφίες» είναι ο τίτλος της έκθεσης, δανεισμένος από έναν στίχο του ποιητή από το «Τετράδιο γυμνασμάτων Β’», ενώ ας σημειωθεί ότι πρόκειται για μία έκθεση που πραγματοποιείται με τη συμπαράσταση του Παναγιώτη Ροϊλού, καθηγητή Νεοελληνικών Σπουδών και Συγκριτικής Λογοτεχνίας και κάτοχο της έδρας «Γιώργος Σεφέρης» στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, από την ίδρυση της οποίας συμπληρώνονται σαράντα χρόνια.

Η έκθεση αποτελείται από πέντε ενότητες: α) ασπρόμαυρες φωτογραφίες που τράβηξε ο ποιητής από τα φοιτητικά του χρόνια στο Παρίσι την περίοδο 1918-1924 έως τα τελευταία του ταξίδια, κείμενβ) αποσπάσματα από κείμενα  του ποιητή με σχόλια για το έργο των Παναγιώτη Ζωγράφου (1856-1910) και Θεόφιλου Χατζημιχαήλ (1870-1934), με αντίστοιχους πίνακές τους, γ) εικονογραφήσεις ποιημάτων του από τους Γιάννη Τσαρούχη, Γιάννη Μόραλη και Τάσσο, δ) χειρόγραφα του Σεφέρη, οι πρώτες εκδόσεις του, καθώς και το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας που του απονεμήθηκε από τη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών το 1963, έργα και αντικείμενα (κολοκύθες, βότσαλα, ένα ξύλινο ερμάριο κ.ά.) που ο ίδιος έχει ζωγραφίσει, ε) έργα διακεκριμένων σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών,   όπως οι Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Γιάννης Τσαρούχης, Τάσσος, Γιάννης Μόραλης, Παναγιώτης Τέτσης, Κώστας Τσόκλης, Αλέκος Φασιανός και πλήθος άλλοι, εμπνευσμένα από την ποίησή του. Ο επιμελητής της έκθεσης και διευθυντής του Εικαστικού Προγράμματος του Ιδρύματος Β. & Μ. Θεοχαράκη Τάκης Μαυρωτάς σημειώνει στον κατάλογο της έκθεσης: «Έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και χαρακτικής μαρτυρούν, σε αυτή την έκθεση, πέρα από τη διαφορετικότητα των πλαστικών τους διατυπώσεων, την αλήθεια του περιεχομένου τους, τη δική τους ξεχωριστή κυρίαρχη ή διακριτική ποιητική διάσταση. Σαράντα Έλληνες καλλιτέχνες, με φαντασία και ζωντάνια, μοιράζονται τη δημιουργία τους με την ποίηση του Σεφέρη. Καλλιτέχνες που αξιοποιούν τις δυνατότητές τους να δουν πιο μακριά με έναν βαθύτερο τρόπο, αμεσότερο και, σε αρκετές περιπτώσεις, πρωτότυπο, τον ποιητικό του λόγο».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εξήντα αντιπροσωπευτικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες που θα εκτεθούν και οι οποίες ανήκουν στις συλλογές του ΜΙΕΤ. Γράφει σχετικά ο Παναγιώτης Ροϊλός: «Συστηματικός και εν πολλοίς δεινός φωτογράφος, από το 1920, τουλάχιστον, μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του, φωτογράφιζε στιγμιότυπα καθημερινότητας, άγνωστα και γνωστά (του) πρόσωπα, κτίσματα μνημειώδη ή ταπεινά. Απαλές φωτοσκιάσεις, συχνά ένα γκρίζο ή και “σκοτεινό φως”, λιτές, αυθόρμητες και, σπανιότερα, ελαφρώς σκηνοθετημένες συνθέσεις καθορίζουν το φωτογραφικό του ύφος. Συχνά οι λήψεις του μοιάζουν να συμπληρώνουν ή να σχολιάζουν εικαστικά θεματικές κατηγορίες της ποίησής του». «Ο Σεφέρης δεν είναι ρομαντικός ούτε λυρικός φωτογράφος, αλλά ένας σκεπτόμενος δημιουργός, ο οποίος ήθελε ο αυτοματισμός του φωτοφράχτη του να καταγράφει τη διαφορετική φόρτιση κάθε στιγμής. Αυτή του τη δράση δεν διακρίνουμε και στην ποίησή του με τον αυτοματισμό της μνήμης; Εξομολογητικός και ευθύς, εκφράζει τα προσωπικά του συναισθήματα, την αίσθηση της φθοράς και τις τίμιες πολιτικές του θέσεις με λογισμό και όραμα» αναφέρει ο κ. Μαυρωτάς.

«Διαχρονικός Έλληνας ο Σεφέρης. Προσθέστε, αν θέλετε, ποιητής της μοίρας, του γένους και της ελληνικής ψυχής χάρη στη βαθιά αίσθηση της Ιστορίας και στη γνώση του ελληνικού τρόπου ζωής που αδιάλειπτα, παρά τις ιστορικές αντιξοότητες, ακολούθησε. Δεν έχει βέβαια δοθεί σε όλους το χάρισμα να έχουν γεννηθεί στην κοσμοπολίτικη, αλλά ελληνικότατη Σμύρνη την αυγή του 20ού αιώνα και να έχουν ανατραφεί σε σπίτι με βιβλιοθήκη από γονείς και με αδέλφια (την Ιωάννα και τον Άγγελο) που ήξεραν πως την Ιστορία την γράφουν καλλιτέχνες, ποιητές και επιστήμονες και όχι μόνο οι πολιτικοί και οι στρατιωτικοί. Έγινε διπλωμάτης (χωρίς να γνωρίσει τον πειρασμό της πολιτικής), επάγγελμα που άσκησε ως λειτούργημα, στους χαλεπούς καιρούς του πολέμου, πάντα στην υπηρεσία μιας δοκιμασμένης και αδικημένης πατρίδας» γράφει για τον ποιητή στο κείμενό της που συμπεριλαμβάνεται στον δίγλωσσο κατάλογο της έκθεσης η Ελένη Αρβελέρ, και συμπληρώνει: «Ένα χωνευτήρι της ελληνικής Ιστορίας είναι η ποίηση του Σεφέρη, κάθε στίχος του υπονοεί μια κρυφή πτυχή της ιστορίας αυτής, που όμως κακοφορμίζει και γίνεται πυορροούσα πληγή. Νοσταλγός του μείζονος ελληνισμού, ο άνθρωπος που ακούμπησε να ξαποστάσει στων επιγόνων την κολόνα. Ο Σεφέρης δεν παραδέχτηκε την ελλαδική συρρίκνωση και την ψυχική σμίκρυνση. Πέθανε ορθός στα πόδια του γυρεύοντας την άλλη ζωή, πέρα από τα αγάλματα. Όχι όμως πριν ρίξει στους αγκαθερούς ασπαλάθους τους πανάθλιους τυράννους εκείνης της στιγμής. Είμαστε στα 1971 και το “Επί ασπαλάθων” είναι η ελεύθερη κραυγή ενός ανυπότακτου ποιητή: του Γιώργου Σεφέρη».

Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη
Επιμέλεια Έκθεσης: Τάκης Μαυρωτάς
Διάρκεια: 3 Νοεμβρίου 2017- 21 Ιανουαρίου 2018
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 10:00-18:00
Πέμπτη: 10:00-20:00(Οκτώβριος-Μάιος)  [πηγή -LIFO]

Σχόλια

σχόλια