Ορίζοντες Τέχνης

Για 32 ολόκληρα χρόνια, από το 1939 έως το 1971, χιλιάδες ελληνόπουλα περίμεναν καθημερινά στο ραδιόφωνό τους για να ακούσουν τη γλυκιά φωνή της να αφηγείται με θεατρικό τρόπο παραμύθια

«Καλημέρα σας παιδιά μου, είναι η θεία Λένα εδώ, να σας πει ένα παραμύθι όμορφο και χαρωπό…».

Γενιές και γενιές παιδιών μεγάλωσαν ακούγοντας αυτό το «πρελούδιο» κάθε πρωί. Για πολλά εξ’ αυτών ήταν η πιο μαγική στιγμή της ημέρας. Η στιγμή δηλαδή που η Θεία Λένα, κατά κόσμον Αντιγόνη Μεταξά, ξεκινούσε την αφήγηση της και την ξενάγηση των μικρών της φίλων στο δικό της φανταστικό κόσμο.

Η «Ώρα του παιδιού» στο Ελληνικό Ιδρυμα Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ) περιελάμβανε εκπομπές για όλες τις ηλικίες: «Η θεία Λένα στα μικρά παιδιά», «Ελάτε να ταξιδέψουμε», «Η εφημεριδούλα της θείας Λένας, «Τι μας λένε τα παιδιά», αλλά και εκπομπές με τα έπη του Ομήρου και αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας για τα μεγαλύτερα παιδιά. Από το 1963 έως το 1971, οι νεότερες γενιές άκουγαν την εκπομπή «Καλημέρα, παιδάκια», από το ραδιόφωνο της ΥΕΝΕΔ.

Αν και άγνωστη στους σύγχρονους, η αγαπημένη δασκάλα με τα κυματιστά μαλλιά και τα γαλανά μάτια, υπήρξε μια θρυλική μορφή της εποχής της. Ήταν μια πολύ σημαντική παιδαγωγός, που προσέφερε στον τόπο τον πρώτο μόνιμο θεατρικό οργανισμό για παιδιά στην Αθήνα, το «Θέατρο του παιδιού». Έγραψε και ανέβασε παραστάσεις από το 1933 έως το 1941, ενώ το συγγραφικό έργο της πλαισιώνουν πάνω από 50 βιβλία, ανάμεσά τους η γνωστή Εγκυκλοπαίδεια του παιδιού και η Μυθολογική Εγκυκλοπαίδεια.

Την υπογραφή της φέρουν επίσης οι πρώτες τηλεοπτικές εκπομπές για παιδιά («Συντροφιά με τη θεία Λένα»), καθώς και μια σειρά δίσκων βινυλίου με παραμύθια και τραγούδια, που για κάποιους αποτέλεσαν το ιδανικό δώρο της παιδικής ηλικίας.

Η Αντιγόνη Μεταξά γεννήθηκε στην Αθήνα το 1905. Σπούδασε Παιδαγωγικά στο Παρίσι, το πάθος της όμως ήταν το θέατρο και έτσι πήγε στη Δραματική Σχολή του Ελληνικού Ωδείου. Οι γονείς της δεν εγκρίνουν την επιλογή της να γίνει ηθοποιός, αλλά πείθονται όταν πρωταγωνιστεί στη «Στέλλα Βιολάντη» και ο Γρηγόριος Ξενόπουλος της γράφει εγκωμιαστική κριτική με τίτλο «Νέος Αστήρ». Στη σχολή γνωρίζει τον νεαρό ηθοποιό και δικηγόρο Κώστα Κροντηρά, που αργότερα θα γίνει ο σύντροφος της ζωής της και θα αποκτήσουν την κόρη τους Λήδα το 1927.

Ήταν μια γυναίκα με πλατιά θεατρική και λογοτεχνική μόρφωση αλλά κυρίως με απεριόριστη αγάπη για τα παιδιά. Έτσι, στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ίδρυσε τη Σχολή Παιδικού Θεάτρου, όπου ανέβαζε διασκευές από γνωστά παραμύθια, με πρωταγωνιστές παιδιά.

Στα χρόνια της Κατοχής οι εκπομπές της στο ραδιόφωνο είναι οι μόνες που δεν ελέγχονται από τη λογοκρισία επειδή απευθύνονται σε παιδιά, ενώ έχουν μια αντιστασιακή χροιά και κάνουν τους μικρούς ακροατές να νιώθουν περήφανοι για την εθνική τους ταυτότητα και τον πολιτισμό τους.

Το 1965, η Αντιγόνη Μεταξά βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, για το σύνολο του παιδαγωγικού της έργου. Έφυγε από τη ζωή το 1971, αφήνοντας πίσω της μεγάλη πνευματική παρακαταθήκη, τον τρόπο δηλαδή να εμπλουτίζεις το γνωστικό επίπεδο των παιδιών, επιτυγχάνοντας παράλληλα την ψυχαγωγία τους.

Από τον Ιανούαριο έως το Μάρτιο του 1971 η εγγονή της, σκηνοθέτης, Μαρία Ηλίου, διοργάνωσε στο Μουσείο Μπενάκη την έκθεση «Αγαπημένη θεία Λένα», παρουσιάζοντας τη ζωή και το έργο της, συνοδεία και ενός ντοκιμαντέρ. Στο ντοκιμαντέρ συμμετείχαν επώνυμοι σήμερα ακροατές των ραδιοφωνικών εκπομπών της, σε διαφορετικές δεκαετίες.

Αφορμή για να γίνει η έκθεση αποτέλεσε το χαμένο προσωπικό αρχείο φωτογραφιών της Αντιγόνης Μεταξά. Το κλειδί είχε χαθεί και η Μαρία Ηλιού χρειάστηκε να σπάσει ένα κλειστό ντουλαπάκι, όπου βρέθηκαν ανέλπιστα φωτογραφίες από τη ζωή και το έργο της.

Και κάπως έτσι, η αγαπημένη «θεία Λένα» κατάφερε, όχι μόνο να αποσπάσει ξανά την προσοχή των θαυμαστών της, αλλά και να τους φέρει σε επαφή. Αυτή τη φορά δεν το έκανε για να τους αφηγηθεί, αλλά να αφηγηθούν εκείνοι για αυτήν…

Σχόλια

σχόλια