Tο Ιαπωνικό θέατρο Νo συναντάει την Ομηρική Οδύσσεια!
Ο μεγάλος master του Θεάτρου Νο, Gensho Umewaka, επισκέφτηκε χθες το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, παρέα με τον Γιώργο Λούκο και το Μιχαήλ Μαρμαρινό. Ο Έλληνας σκηνοθέτης, όπως είχε ανακοινώσει πρόσφατα και σε συνέντευξή του στο ελculture, πρόκειται να ανεβάσει στις 24 και 25 Ιουλίου την Νέκυια ή αλλιώς Νεκυομαντεία, τη ραψωδία λ δηλαδή του ομηρικού έπους Οδύσσεια, σε συνεργασία με το θέατρο Νο, που μετράει 800 χρόνια ζωής και θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του πολιτισμού στο πεδίο της μεταφυσικής ποίησης.
Το θέατρο Νο (Noh Theater) αναπτύχθηκε στην Ιαπωνία το 14ο αιώνα ως θρησκευτικού περιεχομένου τελετουργικό, το οποίο εξελίχθηκε σε λαϊκή μορφή τέχνης και διατηρείται μέχρι και σήμερα. Ο θίασος του Νο αποτελείται μόνο από άνδρες, καθώς οι γυναίκες έχουν αποκλειστεί για λόγους ηθικής. Οι ηθοποιοί εκπαιδεύονται από πάρα πολύ μικρή ηλικία και ουσιαστικά αφιερώνονται στην τέχνη αυτού του θεάτρου. Οι χαρακτήρες των παραστάσεων, όπως και το σκηνικό, το οποίο αποτελείται από ένα κιόσκι και έχει πάντα στο φόντο ένα ζωγραφισμένο πεύκο, είναι συγκεκριμένοι.
Japanese Noh Theatre Enjoying Resurgence
Η Ραψωδία λ, “Νέκυια”, περιγράφει την επίσκεψη του Οδυσσέα στον κόσμο των νεκρών. Όπως χαρακτηριστικά είπε ο Μιχαήλ Μαρμαρινός «η Νέκυια ειναι μια συναρπαστική απόπειρα περιγραφής της επίσκεψης του ανθρώπου στον κόσμο των νεκρών». Για να γίνει ο νόστος και να επιστρέψει στην πατρίδα του ο Ομηρικός ήρωας, πρέπει να καταδυθεί στον Άδη και να πάρει χρησμό από τον Τειρεσία. Εκεί συναντάει χαμένους φίλους, όπως τον Αγαμέμνονα, τον Αχιλλέα, αλλά και τη μητέρα του, η οποία στην αρχή δεν τον αναγνωρίζει, έπειτα συναντάει τον Τειρεσία και παίρνει τον χρησμό.
Ο Έλληνας σκηνοθέτης δήλωσε ότι το κείμενο αυτό τον ενδιαφέρει εδώ και πολύ καιρό και συμπλήρωσε χαρακτηριστικά ότι «εμείς οι Δυτικοί δεν έχουμε τα κατάλληλα εργαλεία, την κατάλληλη γλώσσα για να ακουμπήσουμε σε αυτό». Όταν του δόθηκε η ευκαιρία να συναντηθεί με το θέατρο Νο και την ειδική γλώσσα της σιωπής και της αφαίρεσης που το χαρακτηρίζουν, ο Μαρμαρινός βρέθηκε μπροστά σε μια ενδιαφέρουσα πρόκληση, να ανεβάσει τη Νέκυια με το ξεχωριστό αυτό είδους θεάτρου, με την ιδιαίτερη ποιητική γλώσσα.
μαρμαρινός
Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός και η Εύα Μανιδάκη με μέρος του θιάσου του θεάτρου Νο, σε επίσκεψή τους στην Επίδαυρο στις 10/3
Ταξίδεψε, όπως ανέφερε, στην Ιαπωνία και έβλεπε τρεις με τέσσερις παραστάσεις θεάτρου Νο την ημέρα. Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός ελπίζει ότι αν αυτή η συνάντηση, όπως την χαρακτηρίζει και όχι σκηνοθεσία, καταφέρει τον στόχο της, μπορεί να υπενθυμίσει στους Έλληνες τρόπους να προσεγγίσουν το αρχαίο δράμα. Δήλωσε χαρακτηριστικά «όσο μακρυνοί και αν φαίνονται αυτοί οι δύο πολιτισμοί, ο αρχαιος ελληνικός πολιτισμός και ο Βουδισμός, έχουν εκλεκτικές συγγένειες. Ακόμα και στη φόρμα μπορεί να αναγνωρίσει κανείς κοινά χαρακτηριστικά».
Ο ίδιος βρίσκει πολλά κοινά στοιχεία ανάμεσα στα δύο είδη, τόσο ως προς την αφηγηματική τους μορφή, αφού και τα δύο είναι τραγούδια, αλλά και ως προς τη θεματική τους, καθώς «έχουν σαφή απόσταση από το ρεαλισμό, ενώ περιγράφουν τη συνάντηση του ανθρώπου με τον άλλο κόσμο, τις ψυχές», όπως ανέφερε. Στη δομή τους και τα δύο απαρτίζονται πάντα από ορχήστρα και χορό. Πολύ σημαντικό στοιχείο είναι και η χρήση μάσκας, που στο θέατρο Νο τονίζει την απόσταση από το ρεαλισμό. Στο σημείο αυτό ο Γιώργος Λούκος συμπλήρωσε «οι μάσκες στην Ιαπωνία ήρθαν από την Κίνα και στην Κίνα ήρθαν από την Ινδία, όμως στην Ινδία έφτασαν με το Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος όταν κατέφτασε με το στρατό του έφερε και θεατρικές μάσκες. Πώς ο πολιτισμός και η Τέχνη περνάνε τα σύνορα με μια ευκολία μοναδική!».
Ο θίασος της Νέκυιας θα αποτελείται από τρεις με τέσσερις ηθοποιούς, δέκα άτομα χορό, τέσσερις μουσικούς και δύο βοηθούς σκηνής, οι οποίοι στο θέατρο Νο συμμετέχουν κανονικά στο θέαμα. Τη σκηνική προσαρμογή του Νο για την Επίδαυρο θα επιμεληθεί η Εύα Μανιδάκη, ενώ οι πρόβες θα γίνουν στο Τόκυο. Εξάλλου, στις αρχές Ιουλίου θα πραγματοποιηθεί εκεί η πρώτη παράσταση, που ήδη προκαλεί στους συντελεστές περιέργεια για το πώς θα υποδεχθούν το ελληνικό κείμενο οι ιάπωνες θεατές.
Η παράσταση θα ανέβει στις 24 και 25 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και είναι η πρώτη φορά που το Θέατρο Νο ανεβάζει έργο που δεν είναι ιαπωνικό, και συναντιέται με τη «δική μας» ελληνική επική ποίηση.